3η Εβδομάδα Νοεμβρίου 2024

Απάντηση σε ερώτημα συνδρομητή

ΘΕΜΑ : Διακοπή εργασιών Εργολαβίας λόγω μη έγκαιρης πληρωμής Λογαριασμού

Ερώτηση :

Θα ήθελα τα φώτα σας σχετικά με τα άρθρα του ν. 4412/16 που αφορούν διακοπή εργασιών εργολαβίας, καθώς δεν έχω εμπειρία σε αυτό το θέμα.

Παρακάτω σας παραθέτω το ιστορικό :

- υποβολή 1ου Λογαριασμού 23.07.24 και έγκριση του 30.07.24

Καθώς πρόκειται για χρηματοδότηση από ΤΑΑ, πληρώθηκε το 80% του ποσού (από τη  χρηματοδότηση) και έμεινε απλήρωτο το 20% του ποσού το οποίο είναι ιδία συμμετοχή και δεν υπάρχουν τα χρήματα για την πληρωμή του. Την παρούσα περίοδο πραγματοποιείται η διαδικασία έγκρισης από το ΤΑΑ και του 20% καθώς δόθηκε προσωρινή λύση αποπληρωμής για όλους τους φορείς που δεν μπορούν να αναλάβουν αυτό το κόστος  (οι σχετικές οδηγίες δόθηκαν στις 18.10.24)

-υποβολή Ειδικής δήλωσης διακοπής εργασιών 4.09.2024 λόγω μη πληρωμής του 20%, βάσει του άρθρου 161 ν. 4412/16 παρ. 3 .

Σε αυτή τη δήλωση δεν εκδόθηκε απόφαση που την αποδέχεται ή την απορρίπτει και η προθεσμία των 15 ημερών της παρ. 4 του παραπάνω άρθρου παρήλθε άπρακτη, οπότε τεκμαίρεται ότι απορρίφθηκε σιωπηρά.

Την 10.10.24 ο εργολάβος διέκοψε τις εργασίες μέχρι και σήμερα.

- υποβολή 2ου Λογαριασμού 18.09.24

Την παρούσα περίοδο ο λογαριασμός βρίσκεται σε εκκρεμότητα, καθώς ο ανάδοχος έκανε ένσταση του άρθρου 174 του ν. 4412/16 κατά την απόφασης έγκρισης της 2ης επιμέτρησης και περιμένουμε την εκδίκαση της από το Τεχνικό Συμβούλιο Δημοσίων Έργων.

Κατά την άποψη σας ποιές ενέργειες πρέπει να ακολουθήσουν από πλευράς μας, αλλά και από την πλευρά του αναδόχου;

Θα έπρεπε ο ανάδοχος να κάνει ένσταση κατά της παράλειψης έκδοσης απόφασης σχετικά με τη διακοπή εργασιών σύμφωνα με το άρθρο 174 παρ. 1.α του Ν. 4412/16;

Αξίζει να αναφέρω ότι η επικοινωνία με τον εργολάβο είναι πολύ δύσκολη εως ανέφικτη καθώς από πλευράς του δεν υπάρχει καμία διάθεση συνεννόησης.

Ευχαριστώ εκ των προτέρων .

Απάντηση:

Η Υποβολή Ειδικής Δήλωσης Διακοπής των εργασιών

Αν υπάρχει υπαιτιότητα του φορέα κατασκευής ή του κυρίου του έργου, για διακοπή των εργασιών, ο ανάδοχος υποβάλλει την ειδική δήλωση διακοπής των εργασιών στον προϊστάμενο της διευθύνουσας υπηρεσίας. Με τη δήλωση αυτή:

α) Καθορίζεται συγκεκριμένα η υπαιτιότητα, που αποδίδεται στον φορέα κατασκευής ή τον κύριο του έργου, η οποία προκαλεί τη διακοπή των εργασιών.

β) Δίνονται στοιχεία για τα τμήματα του έργου που έχουν κατασκευαστεί μέχρι τη διακοπή των εργασιών και για την εκτίμηση της αξίας τους.

γ) Περιγράφονται τα τμήματα του έργου που υπολείπονται για εκτέλεση και αιτιολογείται για καθένα από αυτά η έλλειψη δυνατότητας κατασκευής, λόγω της υπαιτιότητας του φορέα κατασκευής ή του κυρίου του έργου, αν πρόκειται για τέτοια περίπτωση.

Δήλωση που δεν περιλαμβάνει τα ανωτέρω στοιχεία, δεν παράγει έννομο αποτέλεσμα. Η δήλωση κοινοποιείται και στον κύριο του έργου, όταν αυτός δεν ταυτίζεται με τον φορέα κατασκευής του έργου.

Επί του ερωτήματός σας:

Η Ειδική δήλωσης διακοπής εργασιών την 4^η/09/2024 ορθώς υποβλήθηκε , καθώς η έγγραφη όχληση πρέπει να υποβάλλεται μετά την έναρξη της υπερημερίας. Η ένσταση κατά της παράλειψης της Διοίκησης να εξοφλήσει λογαριασμό μπορεί να επέχει θέση «έγγραφης όχλησης».(2613/2014 ΣτΕ).

Για τη θεμελίωση του δικαιώματος αποζημιώσεως του αναδόχου από την Νομολογία:

Για την θεμελίωση του δικαιώματος αποζημιώσεως του αναδόχου λόγω υπερημερίας του κυρίου του έργου απαιτείται η επίδοση σε αυτόν έγγραφης, αλλά όχι ειδικής οχλήσεως του αναδόχου, στην οποία πρέπει να αναφέρονται τουλάχιστον τα πραγματικά περιστατικά που συνιστούν την υπερημερία του κυρίου του έργου, καθώς και οι θετικές ζημίες οι οποίες προκαλούνται στον ανάδοχο από τα περιστατικά αυτά, για τις οποίες θα ζητηθεί στο μέλλον αποζημίωση. Η ως άνω έγγραφη όχληση πρέπει να επιδίδεται στον κύριο του έργου μετά την έναρξη της υπερημερίας αυτού, άλλως είναι πρόωρη και δεν επιφέρει τα έννομα αποτελέσματά της.  (1876/2014 ΑΠ).

Για τη θεμελίωση του δικαιώματος αποζημιώσεως του αναδόχου που απορρέει από την εργολαβική σύμβαση  πρέπει να αναφέρονται αφενός τα συνιστώντα την υπερημερία του κύριου του έργου πραγματικά περιστατικά και αφετέρου οι θετικές ζημίες που προκαλούνται στον ανάδοχο για τις οποίες θα ζητηθεί στο μέλλον αποζημίωση. Εν προκειμένω ο ανάδοχος επαναλαμβάνει το νόμο και αναφέρεται σε θετικές ζημιές εξαιτίας της φερομένης υπερημερίας που επήλθαν σε χρόνο προγενέστερο και όχι σε μελλοντικό. (653/2016 ΠΠΡ ΑΘ)

Προθεσμίες - κρίσιμες ημερομηνίες

Μετά την επίδοση της ειδικής δήλωσης, κατά την παρ. 3 η Διευθύνουσα Υπηρεσία εξακριβώνει μέσα σε δέκα πέντε (15) ημέρες τα στοιχεία της δήλωσης και εκδίδει απόφαση που αποδέχεται ή απορρίπτει το περιεχόμενο της δήλωσης.

Αν περάσει διάστημα μεγαλύτερο των τριών (3) μηνών από την υποβολή της ειδικής δήλωσης του αναδόχου, για διακοπή των εργασιών με υπαιτιότητα του φορέα κατασκευής ή του κυρίου του έργου ή δύο (2) μηνών, σε περίπτωση καθυστέρησης πληρωμών, ο ανάδοχος μπορεί να ζητήσει τη διάλυση της σύμβασης. Στην περίπτωση αυτή, τα στοιχεία των προηγούμενων παραγράφων συνεκτιμώνται για το σχηματισμό γνώμης στο αίτημα του αναδόχου.

Το δικαίωμα του αναδόχου για αίτηση διάλυσης της σύμβασης, στις περιπτώσεις που προβλέπονται από το στοιχείο α' και από το στοιχείο β' της παρ. 2, ασκείται μόνο μετά πάροδο τριών (3) μηνών από την υπογραφή της σύμβασης, αν σε αυτή δεν ορίζεται διαφορετικά σχετικά με την έναρξη των εργασιών ή από την κοινοποίηση της διαταγής διακοπής των εργασιών. Η αίτηση επιδίδεται με δικαστικό επιμελητή στη Διευθύνουσα Υπηρεσία και κοινοποιείται στον κύριο του έργου, όταν αυτός δεν ταυτίζεται με τον φορέα κατασκευής του έργου. Για την αίτηση αποφασίζει η Διευθύνουσα Υπηρεσία που κοινοποιεί την απόφασή της στην προϊσταμένη αρχή.

Στις περιπτώσεις που δεν προβλέπεται διαφορετικά, αν δεν εκδοθεί απόφαση μέσα σε δύο (2) μήνες από την επίδοση της αίτησης στη διευθύνουσα υπηρεσία, θεωρείται ότι η αίτηση έγινε δεκτή. Η αποδοχή της διάλυσης επέχει τη θέση της βεβαίωσης για την περαίωση των εργασιών. Στις περιπτώσεις διάλυσης της σύμβασης, ο ανάδοχος μπορεί με αίτησή του να ζητήσει να εγκριθεί η διενέργεια και της οριστικής παραλαβής μαζί με την προσωρινή, χωρίς να απαιτείται η παρέλευση του χρόνου εγγύησης, αν από τη φύση των εργασιών δεν δικαιολογείται η συντήρησή τους, ούτε απαιτείται η δοκιμασία του χρόνου.

Νομολογία

Νομολογία περί Διακοπής εργασιών Εργολαβίας – Διάλυση της Σύμβασης (Μέρος Ι)

196/2024 ΔΕΦ ΛΑΡΙΣΑΣ

Δημόσια έργα. Διάλυση σύμβασης με υπαιτιότητα του φορέα κατασκευής ή κυρίου του έργου. Αποζημίωση. Για τον καθορισμό της απαιτείται να τηρηθεί προηγουμένως η διαδικασία της παραλαβής. Αξίωση καταβολής αποζημίωσης στον ενάγοντα- ανάδοχο λόγω διάλυσης της εργολαβίας χωρίς δική του υπαιτιότητα. Εν προκειμένω, δεν προκύπτει ότι το έργο έχει παραληφθεί, αφού ούτε από τον ανάδοχο-ενάγοντα υποβλήθηκε τελική επιμέτρηση, ούτε συντάχθηκε από την Διευθύνουσα Υπηρεσία, ενώ δεν προκύπτει ότι έχει υποβληθεί από τον ανάδοχο όχληση στην Υπηρεσία για τη διενέργεια της παραλαβής του έργου. Απορρίπτει.

1639/2023 ΕΣ (7ο ΤΜΗΜΑ)

Δημόσιες συμβάσεις. Διάλυση της εργολαβίας. Η διαδικασία που καθιερώνεται στη διάταξη της παρ. 12 του άρθρου 160 του ν. 4412/2016, για την ολοκλήρωση του έργου, με πρόσκληση του δεύτερου και τρίτου μειοδότη της αρχικής σύμβασης και, σε περίπτωση άρνησης αυτών, με προσφυγή στην ανοιχτή δημοπρασία ή διαπραγμάτευση, εφαρμόζεται αναλογικά και στην περίπτωση της διάλυσης της σύμβασης με υπαιτιότητα του κυρίου του έργου. Εν προκειμένω συντρέχουν οι προϋποθέσεις προσφυγής στη εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης. Ειδικότερα, η ολοκλήρωση της διαλυθείσας αρχικής εργολαβίας συνιστά, κατεπείγουσα ανάγκη, η ικανοποίηση της οποίας δικαιολογεί την ανάθεση του έργου με την εν λόγω διαδικασία. Επιπλέον, μετά τη διενέργεια της αρχικής διαγωνιστικής διαδικασίας, η διάλυση της αρχικής σύμβασης του έργου, η αδυναμία ολοκλήρωσης αυτού με κάποιον από τους επόμενους κατά σειρά μειοδοσίας υποψήφιους, αλλά και η καθυστέρηση έκδοσης της οικοδομικής άδειας του έργου, συνιστούν γεγονότα, τα οποία δεν μπορούσαν να είχαν προβλεφθεί και αντιμετωπιστεί από την αναθέτουσα αρχή και δεν ανάγονται στη σφαίρα ευθύνης της. Αντίθετη μειοψηφία. Δεκτή η προσφυγή ανάκλησης.

1590/2020 ΣΤΕ

Δημοτικά έργα. Η διάλυση της εργολαβίας επέχει θέση βεβαίωσης περάτωσης των εργασιών, από την οποία αρχίζει ο χρόνος της εγγύησης και επέρχεται τελικώς η αυτοδίκαιη παραλαβή του έργου. Πότε η προσωρινή και η οριστική παραλαβή συντελείται αυτοδικαίως. Αν διαπιστωθεί από την επιτροπή παραλαβής η εκτέλεση εργασιών καθ’ υπέρβαση των εγκεκριμένων ποσοτήτων ή κατά τροποποίηση των εγκεκριμένων σχεδίων και η παραλαβή αποκρουσθεί από την προϊσταμένη αρχή, οι  προθεσμίες για την συντέλεση αυτοδίκαιης παραλαβής διακόπτονται είτε για το σύνολο του έργου είτε εν μέρει, αν είναι δυνατός ο διαχωρισμός. Η συντέλεση αυτοδίκαιης προσωρινής και περαιτέρω οριστικής παραλαβής δεν επεκτείνεται σε εργασίες μη καλυπτόμενες από την αρχική και τις συμπληρωματικές συμβάσεις. Αντίθετη μειοψηφία. Κρίση ότι δεν συντελέσθηκε αυτοδικαίως ούτε η προσωρινή ούτε η οριστική παραλαβή του έργου, εφόσον διαπιστώθηκε ότι εκτελεσθείσες εργασίες ήταν νέες μη τιμολογημένες εργασίες, καθώς και εργασίες τροποποιημένες ως προς την εφαρμογή των συμβατικών τεχνικών σχεδίων, χωρίς έγγραφη εντολή της επιβλέπουσας Υπηρεσίας. Η αναίρεση ασκήθηκε παραδεκτά κατά το άρθρο 12 παρ. 1 του ν.3900/2010. Παραπομπή της υπόθεσης στην επταμελή σύνθεση του Στ΄ Τμήματος (ζητείτο η αναίρεση της αριθμ. 356/2017 ΔΕφΤρίπ)

944/2018 ΣΤΕ

Δημόσια έργα. Για τη θεμελίωση δικαιώματος αποζημιώσεως του αναδόχου λόγω υπερημερίας του κυρίου του έργου απαιτείται η επίδοση σε αυτόν, μετά την έναρξη της υπερημερίας, έγγραφης οχλήσεως. Στοιχεία αυτής. Επί διαλύσεως της συμβάσεως, κατά την παρ. 2 του άρθρου 9 του Ν. 1418/1984, καταβάλλεται στον ανάδοχο αποζημίωση. Τι περιλαμβάνει η αποζημίωση αυτή. Δεν συνιστούν αναπόσβεστες εγκαταστάσεις ούτε η αξία των αργούντων μηχανημάτων ούτε η μισθοδοσία του αργούντος προσωπικού του εργολήπτη. Η κρίση του δικάσαντος δικαστηρίου ότι η επιστολή της αναιρεσείουσας δεν είχε τον χαρακτήρα της οχλήσεως, διότι υπεβλήθη πριν από την έναρξη της υπερημερίας, είναι νόμιμη. Προσδιορισμός του τεκμαιρόμενου οφέλους του αναδόχου. Πλημμελώς αιτιολογημένη η σχετική κρίση του δικάσαντος δικαστηρίου. Μερικά δεκτή η αναίρεση. (Αναιρεί εν μέρει την υπ΄ αριθμ. 700/2005 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Πατρών).

1848/2018 ΣΤΕ

Διάλυση της σύμβασης κατόπιν αίτησης του αναδόχου. Πότε συντελείται αυτοδικαίως. Υποβολή δήλωσης διάλυσης λόγω παρέλευσης της οριακής προθεσμίας. Η απορριπτική της αίτησης διάλυσης απόφαση της Διευθύνουσας Υπηρεσίας που εκδίδεται, ή κατά περίπτωση, κοινοποιείται στον ανάδοχο μετά την πάροδο των νομίμων προθεσμιών, στερείται εκτελεστού χαρακτήρα και δεν απαιτείται η προσβολή της εκ μέρους του αναδόχου. Εσφαλμένη η κρίση του δικάσαντος διοικητικού εφετείου ότι, προκειμένου να διαπιστωθεί από το δικαστήριο η συνδρομή των προϋποθέσεων για την αυτοδίκαιη διάλυση της σύμβασης, ο ανάδοχος οφείλει να στραφεί κατά του εγγράφου της διοικήσεως που του κοινοποιείται ακόμη και μετά την τυχόν πάροδο των προθεσμιών που κατά νόμο επιφέρουν την αυτοδίκαιη διάλυση.