1η Εβδομάδα Νοεμβρίου 2024

Απάντηση σε ερώτημα συνδρομητή

ΘΕΜΑ : Απευθείας ανάθεση (άρθρο 118 του Ν. 4412/2016)

Ερώτηση :

Σχετικά με το άρθρο 118 του Ν. 4416/2016:

α. τα ποσά που αναφέρονται στην παράγραφο 1 (30.000€ & 60.000€) συμπεριλαμβάνουν ΦΠΑ;  ΧΩΡΙΣ ΦΠΑ

β. Σύμφωνα με την παράγραφο 4 το φυσικό ή νομικό πρόσωπο στον οποίο θα ανατεθεί έργο ή μελέτη \"δεν δύναται να συνάψει σύμβαση του παρόντος άρθρου με την αυτή αναθέτουσα αρχή για διάστημα δώδεκα (12) μηνών\" και αφορά μόνο για απευθείας αναθέσεις και όχι συμμετοχή του φορέα σε άλλους διαγωνισμούς έργων ή μελετών που θα προκηρύξει ο φορέας.  OXI

γ. Για την παράγραφο 5 του άρθρου 118 :

γ1. Για τον υπολογισμό του 10% θα υπολογιστούν οι πιστώσεις της αναθέτουσας αρχής κατ' έτος μόνο για έργα; Για μελέτες υπολογίζονται που πιστώσεις που αφορούν μόνο για μελέτες κ.ο.κ.;

γ2) Για τον υπολογισμό του 10% θα υπολογίζονται οι πιστώσεις που αφορούν το σύνολο των πιστώσεων κατ' έτος για έργα ή μελέτες ή υπηρεσίες (Νέα+ Συνεχιζόμενα); Μήπως οι πιστώσεις αυτές αναφέρονται μόνο στα νέα έργα ή μελέτες ή υπηρεσίες του έτους που είχαν προβλεφθεί στο Τεχνικό Πρόγραμμα;

 γ3) Οι εν λόγω πιστώσεις αναφέρονται στα ποσά του εγκεκριμένου Τεχνικού Προγράμματος του έτους ή στις τρέχουσες πιστώσεις για έργα ή μελέτες του προϋπολογισμού του Δήμου διότι αυτές διαφοροποιούνται ανάλογα με την εξέλιξη των έργων ή μελετών ή Υπηρεσιών κατά την διάρκεια του έτους.

γ4) Ποιος χορηγεί την βεβαίωση του 10% η Τεχνική Υπηρεσία ή Οικονομική Υπηρεσία;

Απάντηση:

1. Σε σχέση με την συμπερίληψη στον Π/Υ της Υπηρεσίας του ΦΠΑ:

«όπου στον παρόντα νόμο αναφέρεται ποσό, προϋπολογισμός ή εκτιμώμενη αξία σύμβασης ή αξία της σύμβασης, νοείται χωρίς ΦΠΑ, εκτός αν άλλως ορίζεται στις επιμέρους διατάξεις αυτού». (Άρθ. 2 Ν. 4412/2016 – περ. (48))

2. Σε σχέση με την απαγόρευση για την απευθείας ανάθεση συμβάσεων έργων, μελετών και παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών για διάστημα 12 μηνών:

Σύμφωνα με το 4ο Πρακτικό της Ομάδας Εργασίας που συγκροτήθηκε με την με αριθ. πρωτ. 74177/22.03.2021 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Υποδομών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών (ΑΔΑ: Ψ4ΜΙ465ΞΘΞ-ΗΣΤ), όπως τροποποιήθηκε με την υπ’ αριθ. 155641/14.6.2021 Απόφαση του Γενικού Γραμματέα Υποδομών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών (ΑΔΑ: 9ΕΨ4465ΧΘΞ-9ΣΖ) : «Στις διατάξεις των παρ. 4 και 5 του άρθρου 118 ν. 4412/2016 ως τούτο αντικαταστάθηκε με το άρθρο 50 ν. 4782/2021. Με τις άνω παρατεθείσες διατάξεις τίθενται σχηματικά δύο αθροιστικά εφαρμοζόμενες απαγορεύσεις για την απευθείας ανάθεση συμβάσεων έργων, μελετών και παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, με την πρώτη να εισάγει ρητή απαγόρευση σύναψης όμοιας σύμβασης (Σ.Σ. : και όχι οιασδήποτε άλλης Δημόσιας Σύμβασης) για διάστημα 12 μηνών.

3. Σε σχέση με τις πηγές προέλευσης της χρηματοδότησης των συμβάσεων Απευθείας ανάθεσης συνολικού προϋπολογισμού μέχρι ποσοστού 10% των πιστώσεων της αναθέτουσας αρχής για έργα, μελέτες, παροχή τεχνικών και λοιπών υπηρεσιών σε σχέση με πιστώσεις συγχρηματοδοτούμενων έργων

Σύμφωνα με το ανωτέρω 4ο Πρακτικό της Ομάδας Εργασίας ΥΠΟΜΕ: «Οι απαγορευτικοί κανόνες των διατάξεων των παρ. 4 και 5 του άρθρου 118 ν. 4412/2016 όπως ισχύει μετά την τροποποίησή του με το άρθρο 50 ν. 4782/2021, εφαρμόζονται αθροιστικά από 1.6.2021, για απευθείας αναθέσεις συμβάσεων έργων, μελετών και παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, ανεξάρτητα της πηγής προέλευσης της χρηματοδότησης των εν λόγω συμβάσεων».

4. Σε σχέση με την επαλήθευση τήρησης των απαγορευτικών κανόνων των παρ. 4 και 5 : 

• Η πρόβλεψη που φορά το ελεγχόμενο νομικό πρόσωπο είναι ασαφής, δυνάμενη να δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα εφαρμογής (πχ με ποιες διαδικασίες επαληθεύεται), περιπλέκοντας μια διαδικασία ανάθεση που εκ της φύσης της σκοπείται να είναι απλοποιημένη (Α45/2020 Γνώμη της ΕΑΑΔΗΣΥ)
• Επιφορτισμένη με την επαλήθευση της τήρησης του δεύτερου απαγορευτικού κανόνα (που αφορά στην ετήσια ανάθεση τέτοιων συμβάσεων να μην υπερβαίνει σε ποσοστό το δέκα τοις εκατό (10%) των πιστώσεων της αναθέτουσας αρχής για τέτοιες συμβάσεις, ήτοι βάση υπολογισμού του άνω ορίου αποτελεί ο προϋπολογισμός της κάθε αναθέτουσας αρχής για τέτοιες συμβάσεις, ενώ τυχόν συναπτόμενες πέραν του ως άνω ποσοστού θεωρούνται άκυρες) είναι η Οικονομική Υπηρεσία, αρμοδιότητα της οποίας είναι η παρακολούθηση της πορείας του Τεχνικού Προγράμματος, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τα σχετικά στοιχεία από την Τεχνική Υπηρεσία, σχετικά με τις συναφθείσες κατ’ άρθρο 118 Συμβάσεις.
• Θα ήταν χρήσιμο να υπάρχει μία βεβαίωση του διατάκτη με την οποία θα διασφαλίζεται ότι δεν υπάρχει υπέρβαση του 10%.

5. Σε σχέση με την συμπερίληψη τροποποιήσεων Π/Υ ή/και τίτλων έργων, αναμόρφωση ορίων πιστώσεων Φορέων υπάρχουν προτάσεις αλλαγών ως προς την αρχική πρόταση, που αφορούν σε εντάξεις νέων έργων, κλπ :

• Στο Τεχνικό Πρόγραμμα των Δήμων εγγράφονται Έργα και Μελέτες : (α’) από ίδιους πόρους (ΣΑΤΑ, Δημοτικοί Πόροι κ.ά.) , (β’) Έργα που έχουν εγγραφεί στο ΠΔΕ (Συγχρηματοδοτούμενα και εθνικού σκέλους), εφόσον αυτοί είναι οι Τελικοί Δικαιούχοι (δηλ. οι φορείς του δημόσιου τομέα που είναι αρμόδιοι για την εκτέλεση των πράξεων).
• Κατά τη διάρκεια του έτους τροποποιείται το Τεχνικό Πρόγραμμα του Δήμου αλλά/και εκδίδονται τροποποιητικές ΣΑ από τη ΔΔΕ, εφόσον υπάρχουν προτάσεις αλλαγών ως προς την αρχική πρόταση, που αφορούν σε εντάξεις νέων έργων, τροποποιήσεις Π/Υ ή/και τίτλων έργων κλπ.
• Κατά τη διάρκεια του έτους εκδίδονται τροποποιητικές των ΣΑ Αποφάσεις από τους Φορείς Χρηματοδότησης στις περιπτώσεις ανακατανομής πιστώσεων εντός των ορίων των εγκεκριμένων πιστώσεών τους.

«Για όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις η πρόβλεψη της παρ. 5 διαφαίνεται ότι συνδέεται με τον ετήσιο προγραμματισμό των αναθετουσών αρχών και τις δεσμεύσεις πιστώσεων που θα εξασφαλίσουν για την εκκίνηση διαδικασίας ανάθεσης συμβάσεων». (Α-45 Γνώμη ΕΑΑΔΗΣΥ)

Νομολογία

Ασυνήθιστα ή Υπερβολικά χαμηλές προσφορές (ΑΧΠ ή ΥΧΠ)  (Μέρος ΙΙΙ)

Γενικά έξοδα και εργολαβικό όφελος σε συμβάσεις έργων (άρθρο 53 παρ. 7 περ. θ’ ν. 4412/2016)

Απόφαση 178/2023 ΕΑΔΗΣΥ

Η υπ’ αρ. 9/25-4-2017 (ΑΔΑ 6Η6Κ465ΦΘΞ-3Υ5) Εγκύκλιος του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών με θέμα «Παροχή διευκρινίσεων σχετικά με το άρθρο 53 παρ. 7 περ. θ’ (Γενικά έξοδα και εργολαβικό όφελος) του ν. 4412/2016 «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών (προσαρμογή στις Οδηγίες 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ)» δεν είναι υποχρεωτική και δεσμευτική για την αιτιολόγηση των προσφορών των υποψηφίων που εμφανίζονται κατ’ αρχήν ως ασυνήθιστα χαμηλές. Τούτο σημαίνει ότι ναι μεν ο παρεμβαίνων είχε την δυνατότητα, εφόσον επιθυμούσε, να στηριχθεί στην Εγκύκλιο για τον υπολογισμό των, κατά την εκτίμησή του, δαπανών εμμέσου κόστους του έργου (ΕΑΔΗΣΥ 729/2022), όπως και έπραξε, αλλά, ενόψει της μη δεσμευτικότητας της Εγκυκλίου, αυτός δεν ήταν υποχρεωμένος να παραθέσει συμπληρωμένο των πίνακα των ενδεικτικών δαπανών εμμέσου κόστους και των προτεινόμενων συντελεστών που ενσωματώνεται στην Εγκύκλιο, ενώ ουδόλως αποκλειόταν η εκ μέρους του επίκληση και απόδειξη της συνδρομής για την επιχείρησή της ειδικών συνθηκών αναφορικά με τις επίμαχες δαπάνες εν όψει των οποίων η δαπάνη εκτέλεσης του συγκεκριμένου έργου είναι μικρότερη (ή και μεγαλύτερη) από αυτή που θα προέκυπτε από την εφαρμογή των συντελεστών της Εγκυκλίου. Ωστόσο, δεδομένου ότι α) ο παρεμβαίνων έχει δηλώσει μηδενικό κόστος για συγκεκριμένες δαπάνες χωρίς επίκληση ειδικών συνθηκών, β) η προσφεύγουσα προβάλλει συγκεκριμένες αιτιάσεις επί των δαπανών αυτών σύμφωνα με τα ανωτέρω, και γ) η αναθέτουσα αρχή δεν εισφέρει επ’ αυτών αιτιολογία, ούτε με την προσβαλλόμενη απόφαση αλλά ούτε και με τις απόψεις της, ο υπόψη λόγος της προσφυγής πρέπει να γίνει δεκτός ως βάσιμος και η υπόθεση να αναπεμφθεί στην αναθέτουσα αρχή προκειμένου να αιτηθεί διευκρινίσεις στο πλαίσιο του ανοιγέντος διαλόγου.

Αιτιολόγηση ασυνήθιστα χαμηλής προσφοράς

Απόφαση 205/2022 ΑΕΠΠ

Εσφαλμένως η αναθέτουσα αρχή έκανε δεκτή την αιτιολόγηση της προσφοράς του ως οικονομικού φορέα, η οποία στηρίζεται σε δεδομένα που δεν ανατρέχουν στον χρόνο υποβολής της προσφοράς αλλά τα οποία έπονται αυτού και τούτο διότι κρίσιμος χρόνος για την αξιολόγηση της προσφοράς είναι ο χρόνος υποβολής της και η αιτιολόγηση αυτής δεν μπορεί παρά ν’αφορά τον ως άνω κρίσιμο χρόνο.

Υποχρέωση αιτιολόγησης, που υπέχει η ΑΑ σε περίπτωση που εκτιμά ότι η οικονομική προσφορά δεν φαίνεται ΑΧΠ

ΔΕΦ ΠΕΙΡ 264/2022

Η έκταση της υποχρεώσεως αιτιολογήσεως, την οποία υπέχει η αναθέτουσα αρχή σε περίπτωση που εκτιμά ότι η οικονομική προσφορά δεν φαίνεται ασυνήθιστα χαμηλή, είναι περιορισμένη και, εντεύθεν, δεν υποχρεούται να προβεί σε διεξοδική ανάλυση της συνθέσεως κάθε προσφοράς, προκειμένου να διαπιστώσει ότι αυτή δεν είναι ασυνήθιστα χαμηλή.

Υποχρέωση παράθεσης συγκεκριμένων στοιχείων για την αιτιολόγηση ΑΧΠ

Απόφ. 890/2022 ΕΑΔΗΣΥ

Βασίμως ο προσφεύγων ισχυρίζεται ότι οι παρασχεθείσες εξηγήσεις από τους οικονομικούς φορείς «…», «…» και «…» είναι ελλιπείς καθώς δεν περιλαμβάνονται αριθμητικά στοιχεία άμεσου ή έμμεσου κόστους, ούτε προσκομίστηκαν προσφορές για τα υλικά, τα μηχανήματα και τους προμηθευτές/υπεργολάβους και δεν αναλύεται το κόστος των ιδιόκτητων μηχανημάτων και άλλων τεχνικών πόρων που ισχυρίζονται ότι διαθέτουν για την εκτέλεση του έργου, με αποτέλεσμα να μην αποδεικνύεται η ορθότητα και αλήθεια των δηλούμενων από αυτούς στοιχείων, δοθέντος ότι κατά το άρθρο 88 του ν. 4412/2016 και τη διακήρυξη η αιτιολόγηση του ασυνήθιστα χαμηλού χαρακτήρα της οικονομικής προσφοράς απαιτεί την παράθεση συγκεκριμένων στοιχείων και υποστηρικτικών αυτών εγγράφων και όχι γενικόλογες αναφορές και απλή μνεία τελικών ποσών δίχως ανάλυση του τρόπου υπολογισμού τους. Ωστόσο, σύμφωνα με το υπ’ αριθμ. 2/16.03.2022 Πρακτικό, η Επιτροπή Διαγωνισμού έκρινε τις ως άνω εξηγήσεις πλήρεις και ικανοποιητικές, χωρίς να αναφέρει έτι περαιτέρω, ήτοι δίχως να αιτιολογεί ειδικώς και επαρκώς κατά τίνι τρόπω τα συγκεκριμένα δηλωθέντα στοιχεία από τους οικονομικούς φορείς «…», «…» και «…» επεξηγούν το χαμηλό ύψος των προσφορών τους. Επισημαίνεται δε ότι η αναθέτουσα αρχή στις απόψεις της δεν προσθέτει οτιδήποτε προς αιτιολόγηση της προσβαλλόμενης, παρά μόνον ότι ορθώς η Οικονομική Επιτροπή συμφώνησε με το Πρακτικό της Επιτροπής Διαγωνισμού από τη στιγμή που οι εξηγήσεις έγιναν αποδεκτές από την Επιτροπή Διαγωνισμού καθώς και ότι οι επίμαχες προσφορές θεωρούνται προς το συμφέρον του ελληνικού δημοσίου. Λόγοι, όμως, δημοσίου συμφέροντος επιτάσσουν εξίσου την τήρηση της νομιμότητας, κατά τη διαδικασία των διαγωνισμών για τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων, ώστε να γίνεται η ανάθεση σε νομίμως επιλεγέντα ανάδοχο (ΕΑ ΣτΕ 840/2008). Συνεπώς, ενόψει των ανωτέρω, η αναθέτουσα αρχή όφειλε κατά δεσμία αρμοδιότητα να απορρίψει τις προσφορές των οικονομικών φορέων «…», «…» και «…» διότι οι παρασχεθείσες εξηγήσεις τους ήταν ελλιπείς και ανεπαρκείς, σε κάθε δε περίπτωση με πλημμελή αιτιολογία κρίθηκαν αποδεκτές οι εξηγήσεις των εν λόγω οικονομικών φορέων και η προσφυγή θα πρέπει να γίνει εν συνόλω δεκτή ως βάσιμη.

ΣΤ.4.11 Απόκλιση από το ελάχιστο εργατικό κόστος

1558/2022 ΔΕΦ ΑΘ

Η Α.Ε.Π.Π., εσφαλμένα θεώρησε ότι η εξουσία της εξαντλείται στη διαπίστωση ότι η διακήρυξη δεν διαλαμβάνει ρητή ρύθμιση που να απαγορεύει τους υπολογισμούς με στρογγυλοποιημένους αριθμούς, και ότι ως εκ τούτου η παρεμβαίνουσα δεν υπέπεσε σε σφάλμα, χωρίς να εξετάσει περαιτέρω αν η επίδραση των οικείων υπολογισμών ήταν ουσιώδης -μειωτικά- επί του υπολογιζόμενου εργατικού κόστους. Και τούτο, ενώ ο αναθέτων φορέας είχε προβεί σε αναλυτική παράθεση του τρόπου υπολογισμού και του ύψους της απόκλισης αυτής. Ακυρώνει την με αρ. 1238,1239/2021 απόφαση της Αρχής Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών.