3η Εβδομάδα Μαϊου 2024

 Απάντηση σε ερώτημα συνδρομητή

ΘΕΜΑ: Υποχρεώσεις τήρησης μέτρων Α& Υ σε Ιδιωτικά Έργα Ηλεκτρολόγου Μηχανικού

Ερώτηση : Μπορούμε να κάνουμε μεικτή σύμβαση «Συντήρηση Αγροτικής Οδοποιίας» όπου θα έχω και Υπηρεσία  διαμόρφωση χωματόδρομου με grader και Προμήθεια Αμμοχάλικου; Εντάσσεται στο Άρθρο 4 του Ν.4412/2016; Επίσης υπάρχει κάποιο ποσοστό όσον αφορά την Προμήθεια σε σχέση με την Υπηρεσία; Δηλαδή μπορώ να κάνω μεικτή σύμβαση ύψους 30.000ευρώ «Συντήρηση Αγροτικής Οδοποιίας» όπου θα έχω 20.000ευρώ για Υπηρεσία διαμόρφωση χωματόδρομου με grader  και 10.000 ευρώ για Προμήθεια Αμμοχάλικου;

Απάντηση

Χαρακτηρισμός του κυρίου αντικειμένου της σύμβασης ως δημόσιου έργου στην περίπτωση σύναψης μεικτής Σύμβασης.

Οι συμβάσεις που έχουν ως αντικείμενο δύο ή περισσότερα είδη συμβάσεων (έργα, υπηρεσίες ή προμήθειες) ανατίθενται, σύμφωνα με τις διατάξεις που εφαρμόζονται στο είδος της σύμβασης που χαρακτηρίζει το κύριο αντικείμενο της σχετικής σύμβασης. (άρθρο 4 παρ.2 Ν.4412/2016).

Στην περίπτωση μεικτής σύμβασης που έχει ως αντικείμενο έργο και προμήθεια και αμφότερα τα είδη εμπίπτουν στο Βιβλίο Ι του ν. 4412/2016, οι εφαρμοστέες διατάξεις για την ανάθεσή της καθορίζονται από το κύριο αντικείμενο της σύμβασης, δηλαδή από το χαρακτηριστικό εκείνο που αποτελεί τον κεντρικό άξονα γύρω από τον οποίο διαρθρώνεται η σύμβαση και προσδιορίζεται στο πλαίσιο της αντικειμενικής εξέτασής της, με βάση τις ουσιώδεις υποχρεώσεις που υπερισχύουν σε αντίθεση με αυτές που έχουν απλώς παρεπόμενο ή συμπληρωματικό χαρακτήρα, ενώ η οικονομική αξία εκάστου είδους, χωρίς να αποτελεί το αποκλειστικό κριτήριο για τον προσδιορισμό, συνεκτιμάται με τα λοιπά χαρακτηριστικά.

Μόνον όταν πρόκειται για μεικτή σύμβαση με αντικείμενο προμήθεια και υπηρεσίες (και όχι έργα), το νομοθετικό καθεστώς που εφαρμόζεται για την ανάθεσή της προσδιορίζεται με βάση την υψηλότερη εκτιμώμενη αξία εκάστου είδους. (Ελ. Συν. Τμ. Μείζονος Απόφαση 766/2019).

Όπως έχει κριθεί (417/2017 ΔΕΦ ΘΕΣΣΑΛ), αφενός ο ορισμός μιας δημόσιας σύμβασης ως έργου, προμηθειών ή υπηρεσιών ανάγεται στο κοινοτικό και όχι στο εθνικό δίκαιο, αφετέρου επί μικτής σύμβασης, ο χαρακτήρας εξαρτάται από το στοιχείο που είναι κύριο. Για τον χαρακτηρισμό μίας Δημόσιας Σύμβασης ως Σύμβαση εκτέλεσης Δημοσίου Έργου στο χώρο του εθνικού δικαίου απαιτείται η σωρευτική συνδρομή του λειτουργικού και οργανικού κριτηρίου και ειδικότερα το πρώτο κριτήριο αφορά το περιεχόμενο και τη φύση του έργου που εκτελείται, ενώ το οργανικό κριτήριο αναφέρεται στους φορείς που εκτελούν το συγκεκριμένο έργο, δηλαδή πρέπει να εκτελείται από έναν από τους φορείς του δημόσιου τομέα όπως αυτός προσδιορίζεται στο άρθρο 1 του ν.4412/2016.

Σύμφωνα με την 52/2018 ΣΤΕ (ΑΣΦ):

• Όταν η σύμβαση είναι μικτή, ο χαρακτηρισμός της εξαρτάται από το κύριο αντικείμενο αυτής.
• Στην περίπτωση που για την υλοποίηση της Σύμβασης η μελέτη και εκτέλεση του έργου αποτελούν το κύριο αντικείμενο αυτής, τότε αυτή έχει, προεχόντως, χαρακτήρα συμβάσεως δημοσίου έργου, .

Παράλληλα με την εν λόγω Απόφαση κρίθηκε ότι η Σύμβαση έχει μεικτό χαρακτήρα συμβάσεως προμηθειών, υπηρεσιών και έργου, με κύριο αντικείμενο την προμήθεια του εξοπλισμού, αφενός ο διαγωνισμός εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας 2014/25/ΕΕ και στις διατάξεις του ν. 3886/2010, αφετέρου η αίτηση υπάγεται στην αρμοδιότητα του του Β΄ Τμήματος του ΣτΕ (και όχι του Δ΄).

Παράδειγμα Σύμβασης με μικτό χαρακτήρα έργου, προμηθειών και υπηρεσιών

Χαρακτηριστικό παράδειγμα με βάση το κριτήριο του κυρίου αντικειμένου της σύμβασης ως δημόσιου έργου κρίθηκε από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ2387/2009 και ΣτΕ 918-919/2011) ότι η εγκατάσταση μονάδας αφαλάτωσης που αν και έχει μικτό χαρακτήρα έργου, προμηθειών και υπηρεσιών, με το σκεπτικό ότι αυτό επιτελεί μια τεχνική λειτουργία ως προϊόν των εργασιών που θα εκτελεσθούν και οι οποίες θα συνθέσουν ένα ολοκληρωμένο σύστημα αφαλάτωσης που όταν εκτελεστεί η σύμβαση και τεθεί σε παραγωγική λειτουργία θα μπορεί να παράγει πόσιμο νερό από την θάλασσα. (“Ο προέχων χαρακτήρας της συμβάσεως αυτής δεν είναι η προμήθεια μηχανημάτων αφαλάτωσης ούτε η παροχή των συναφών υπηρεσιών, οι οποίες έχουν παρεπόμενο χαρακτήρα, αλλά η κατασκευή ενός πλήρους λειτουργικού έργου, το οποίο θα μπορεί να παράγει πόσιμο νερό από την θάλασσα” (ΣτΕ 2387/2009) εφόσον συνυπάρχουν και στοιχεία προμήθειας μηχανημάτων και εγκατάστασης αυτών, η σύμβαση αυτή έχει προέχοντα χαρακτήρα δημόσιας σύμβασης έργου καθόσον ούτε ο προέχων χαρακτήρας της σύμβασης δεν είναι η προμήθεια μηχανημάτων αφαλάτωσης ούτε η παροχή των συναφών υπηρεσιών αλλά η κατασκευή ενός πλήρους λειτουργικού έργου.

Νομολογιακά λοιπόν, με σχετικές Αποφάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κρίθηκε ότι γενικά οι εργασίες που προκύπτουν από τις καθημερινές εσωτερικές λειτουργικές ανάγκες των κτιρίων (όπως μικροσυντηρήσεις και μικροδιορθώσεις κτιριακών και ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων, η τοποθέτηση παροχών αποχέτευσης, η προμήθεια και τοποθέτηση λέβητα, καυστήρα και καπνοδόχου), αλλά και εξωτερικές εργηασίες (η επισκευή οργάνων παιδικών χαρών, το βάψιμο των κιγκλιδωμάτων στους δημοτικούς δρόμους, ο καθαρισμός φρεατίων, ο καθαρισμός δένδρων, θάμνων κ.λπ., η συντήρηση εγκαταστάσεων λίμνης, η αποξήλωση πινακίδων, η τοποθέτηση χλοοτάπητα και αρδευτικού συστήματος σε πλατεία ενός δήμου, ο καθαρισμός καναλιών κλπ.) δεν αποτελούν έργο, καθόσον για την εκτέλεση όλων των παραπάνω εργασιών δεν απαιτούνται ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις και η εμπειρία των εργοληπτικών επιχειρήσεων.

Αρμοδιότητα περί της κρίσης του κυρίου αντικειμένου της Σύμβασης

Η αρμοδιότητα περί της κρίσης του κυρίου αντικειμένου της Σύμβασης που φέρει στοιχεία από περισσότερες συμβάσεις, κατά το νόμο ανήκει καταρχήν στην αναθέτουσα αρχή, η οποία οφείλει να τηρήσει ως αναγκαίο προστάδιο πριν τη δημοσίευση σχετικής διακήρυξης και ως ουσιώδη τύπο της όλης διαδικασίας ανάθεσης της οικείας σύμβασης, τη σύμφωνη γνωμοδότηση του αρμοδίου Τεχνικού Συμβουλίου.

Παραδείγματα Συμβάσεων αγροτικής οδοποιίας από την Νομολογία του ΕλΣυν

Κρίθηκαν ως Υπηρεσίες

-Βελτίωση αγροτικής οδοποιίας και διανοίξεις αγροτικών οδών (Βελτίωση της βατότητας των αγροτικών δρόμων, εργασίες βελτίωσης του δικτύου των παράπλευρων δρόμων που εμφάνιζαν φθορές και ανωμαλίες στην επιφάνεια τους και εργασίες διαπλατύνσεων του κεντρικού αγροτικού δικτύου.) (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 183/2014)

-Βελτίωση αγροτικής οδοποιίας σε Δημοτικά Διαμερίσματα του Δήμου (η οποία συνίσταται στη διενέργεια χωματουργικών εργασιών οδοστρωσίας αγροτικών δρόμων με χαλίκι ή άλλα παρεμφερή λίθινα φυσικά υλικά). (Ελ.Συν. Τμ.7 Πράξη 331/2010) (Όμοια η Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 140/2013 για την συντήρηση υδραυλάκων)

Εργασίες βελτίωσης αγροτικών οδών Δημοτικής Ενότητας. Οι ανωτέρω εργασίες δεν εμπίπτουν στην έννοια του δημοσίου έργου, διότι πρόκειται για απλές εργασίες καθαρισμού των αγροτικών οδών από φερτά υλικά και λιμνάζοντα νερά και εξομάλυνσης της επιφάνειάς τους λόγω διαβρώσεων που προκλήθηκαν από τα χειμερινά καιρικά φαινόμενα. (Ελ.Συν. Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 299/2017)

Κατόπιν των ανωτέρω επί του ερωτήματός σας:

Η Μεικτή σύμβαση ύψους 30.000ευρώ «Συντήρηση Αγροτικής Οδοποιίας» μπορεί να περιλαμβάνει 20.000 ευρώ για Υπηρεσία διαμόρφωση χωματόδρομου με grader  και 10.000 ευρώ για Προμήθεια Αμμοχάλικου και χαρακτηρίζεται ως Σύμβαση Υπηρεσίας (Δεδομένου ότι όταν πρόκειται για μεικτή σύμβαση με αντικείμενο Μόνον προμήθεια και υπηρεσίες (και όχι έργα), το νομοθετικό καθεστώς που εφαρμόζεται για την ανάθεσή της προσδιορίζεται με βάση την υψηλότερη εκτιμώμενη αξία εκάστου είδους. (Ελ. Συν. Τμ. Μείζονος Απόφαση 766/2019).