Παραδείγματα μη συνδρομής απρόβλεπτων περιστάσεων λόγω πλημμελούς εκπόνησης της αρχικής μελέτης
Η αστοχία των εγκεκριμένων Μελετών, καθώς και τα σφάλματα και οι παραλείψεις αυτών έχει αποδειχθεί μία εκ των κυριότερων αιτιών μη συνδρομής της απαίτησης των απρόβλεπτων και αιφνίδιων περιστάσεων του Νόμου, σύμφωνα με πάγια Νομολογία του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Αναφερόμαστε σε μερικές από αυτές:
Με την 2811/2012 ΕλΣυν Τμήμα VΙ (Δ’ διακοπών) κρίθηκε ότι δεν συνιστά απρόβλεπτη περίσταση η ελεγχόμενη σύμβαση η εκτέλεση εργασιών που ανέκυψαν μετά από την ανατροπή των προβλέψεων της αναθέτουσας αρχής ως προς το είδος των υφιστάμενων αγωγών - βάσει εκτιμήσεων αυτής από λανθασμένα στοιχεία παλαιού και αχαρτογράφητου δικτύου - οι οποίοι δεν ήταν αμιγείς αγωγοί λυμάτων αλλά παντορροϊκοί αγωγοί, συνεπώς, κατά τη σύνταξη της αρχικής μελέτης όφειλε να έχει επιδειχθεί η ανάλογη επιμέλεια, ώστε να έχει αποσαφηνιστεί τόσο η ακριβής θέση, όσο και το είδος των εν λόγω αγωγών.
Με την ανωτέρω Απόφαση κρίθηκε ούτε οι εργασίες αποκατάστασης των οδοστρωμάτων δύναται να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, διότι για τη μεν αποκατάσταση του οδοστρώματος εκείνων των οδών, στους οποίους προβλέπεται η κατασκευή νέων αγωγών αποχέτευσης (υπό στοιχ. α εργασίες), λόγω του παρεπόμενου χαρακτήρα των σχετικών εργασιών, συντρέχουν οι ίδιοι ως άνω λόγοι, με συνέπεια αυτές να μην μπορούν να χαρακτηριστούν συμπληρωματικές, για τη δε αποκατάσταση του οδοστρώματος στις λοιπές οδούς, δεν συντρέχουν απρόβλεπτες περιστάσεις, αλλά η αναγκαιότητα συντήρησης όλου του πλάτους τους οφείλεται σε πλημμελή εκπόνηση της αρχικής μελέτης και σε αστοχίες και παραλείψεις της, αφού ήταν γνωστή στην αναθέτουσα αρχή η έκταση της κατασκευής του δικτύου αποχέτευσης. Επιπροσθέτως, δεν ελήφθη υπόψη από αυτή, ως θα όφειλε, το γεγονός της φθοράς των οδών, λόγω της πυκνότητας των διασταυρούμενων δικτύων Ο.Κ.Ω., στοιχείο το οποίο σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι οφείλεται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, υπό την ανωτέρω έννοια.
Με την Πράξη 47/2015 του Ε’ Κλιμακίου κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών του έργου «Κατασκευή βρεφονηπιακού σταθμού Δημοτικού Διαμερίσματος Δήμου (αίθουσα πολλαπλών χρήσεων & βοηθητικών χώρων υπόγειο)», καθόσον οι εν προκειμένω συμπληρωματικές εργασίες προεβλήθησαν ως αναγκαίες προς εξεύρεση λύσης για αντιστήριξη του δρόμου.
Σύμφωνα με την εν λόγω Πράξη, οι περιστάσεις που επικαλείται ο Δήμος για την εκτέλεση των επίμαχων εργασιών δεν είναι απρόβλεπτες καθώς αυτές (α) δεν προέκυψαν αιφνιδίως και (β) δεν υπαγορεύθηκαν από τη συνδρομή αιφνίδιων πραγματικών γεγονότων, τα οποία αντικειμενικά δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν και κατά συνέπεια, η ανάγκη εκτέλεσης των ως άνω εργασιών της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, καθώς αυτές οφείλονται σε αστοχία της μελέτης και ως εκ τούτου, δεν δύνανται να δικαιολογήσουν τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης με τον ανάδοχο του αρχικού έργου.
Με την 473/2018 Πράξη ΕλΣυν Κλιμ. Ε' (μη ανακλητέα από την 1594/2018 ΕλΣυν Τμ. 6) κρίνεται ότι η πλήρης παράλειψη πραγματοποίησης των σχετικών ερευνών και μελετών, τις οποίες οι τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου όφειλαν να εκπονήσουν, δεν δύναται να θεμελιώσει την προϋπόθεση της απρόβλεπτης περίστασης που απαιτείται, κατά το νόμο, σωρευτικώς με τις λοιπές προϋποθέσεις, για τη νόμιμη σύναψη σχεδίου 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης μεταξύ Δήμου και εργοληπτικής επιχείρησης για την εκτέλεση του έργου «Κατασκευή (4) σύγχρονων κόμβων σε Δήμο». Αντιθέτως οι περιστάσεις που αναφέρονται στη συνοδεύουσα τον 1ου Α.Π.Ε. αιτιολογική έκθεση - σε ότι αφορά τη λειτουργία των κόμβων σε σχέση με τα όμβρια ύδατα και την ανεπάρκεια του υφισταμένου δικτύου ομβρίων υδάτων - αποτελούν δεδομένα, τα οποία προϋπήρχαν της έναρξης των εργασιών και για το λόγο αυτό ήταν δυνατόν να διαπιστωθούν κατά το στάδιο εκπόνησης της μελέτης.
Με την πλημμέλεια της εγκεκριμένης Μελέτης πραγματεύεται και η 438/2018 Πράξη ΕλΣυν Κλιμ. Ε', με την οποία κρίνεται ότι οι απρόβλεπτες και αιφνίδιες περιστάσεις, που ανέκυψαν μετά το χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης του έργου «Κατασκευή δευτερευόντων αγωγών ομβρίων περιοχής» οφείλονται σε προφανή αστοχία, σφάλματα και παραλείψεις της μελέτης καθώς δεν συντάχθηκε γεωλογική μελέτη πριν την ανάθεση του έργου, αλλά απλώς ελήφθησαν δείγματα από παρακείμενα ακίνητα και πρόσφατες εκσκαφές για την κατασκευή οικοδομών.
Σύμφωνα με την 473/2018 Πράξη ΕλΣυν Κλιμ. Ε', η πλήρης παράλειψη πραγματοποίησης των σχετικών ερευνών και μελετών, τις οποίες οι τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου όφειλαν να εκπονήσουν, δεν δύναται να θεμελιώσει την προϋπόθεση της απρόβλεπτης περίστασης που απαιτείται, κατά το νόμο, σωρευτικώς με τις λοιπές προϋποθέσεις, για τη νόμιμη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης. Με την εν λόγω Πράξη κρίνεται ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης μεταξύ Δήμου και εργοληπτικής επιχείρησης για την εκτέλεση του έργου «Κατασκευή (4) σύγχρονων κόμβων σε Δήμο», καθόσον οι ως περιστάσεις που αναφέρονται αποτελούν δεδομένα, τα οποία προϋπήρχαν της έναρξης των εργασιών και για το λόγο αυτό ήταν δυνατόν να διαπιστωθούν κατά το στάδιο εκπόνησης της μελέτης, δεν ανάγονται δε σε γεγονότα απρόβλεπτα, ήτοι σε πραγματικά περιστατικά που ανέκυψαν αιφνιδίως και τα οποία δεν θα μπορούσαν να προβλεφθούν ακόμη και αν η μελέτη του ως άνω έργου ήταν πλήρης και ακριβής. Ομοίως, τα ίδια πρέπει να γίνουν δεκτά και σε ότι αφορά τη λειτουργία των κόμβων σε σχέση με τα όμβρια ύδατα και την ανεπάρκεια του υφισταμένου δικτύου ομβρίων υδάτων.
[1] Η εν λόγω Πράξη ανακλήθηκε από την Ελ. Συν. Τμ. 6 Απόφαση 1591/2018), η οποία έκρινε ότι, ενόψει των ιδιαιτέρως δυσχερών συνθηκών εκτέλεσης του έργου, της μικρής σε έκταση κλίμακας του αντικειμένου της συμπληρωματικής σύμβασης και του χαμηλού ύψους της δαπάνης αυτού σε σχέση με το συνολικό συμβατικό τίμημα και την αρχικώς προϋπολογισθείσα δαπάνη, αλλά και ενόψει του ότι οι ανωτέρω εργασίες παρουσιάζουν αναγκαία συνάφεια με το έργο, καθίστανται απαραίτητες για την τεχνική εκτέλεση και ολοκλήρωση αυτού και συντελούν στην αρτιότητα και λειτουργικότητα αυτού, του οποίου, μάλιστα, έχει ήδη εκτελεσθεί ποσοστό 70% και κατά συνέπεια είναι επιτρεπτή η σύναψη της ελεγχόμενης 1ης Συμπληρωματικής σύμβασης του εν λόγω Έργου