Παραδείγματα μη απόδειξης συνδρομής περίστασης ως απρόβλεπτης
Με την ΔΕΑ 266/2003 κρίθηκε ότι η ανάγκη εκπόνησης μελετών προκειμένου να κατασκευασθεί το Έργο βάσει των νέων Κανονισμών Σκυροδέματος και αντισεισμικού δεν οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, δεδομένου του ότι ο Ανάδοχος ως διαγωνιζόμενος όφειλε να είχε λάβει γνώση των υπαρχουσών Μελετών της Υπηρεσίας και των συμβατικών τευχών, μεταξύ των οποίων και η πρόβλεψη ότι οι Μελέτες εφαρμογής πρέπει να συνταχθούν βάσει των ανωτέρω νέων Κανονισμών.
Η 1769/2012 ΣτΕ αναφέρει ότι κρίθηκε ότι δεν έχουν εφαρμογή τα άρθρα 200 και 288 του ΑΚ, διότι η εκτέλεση συμπληρωματικών εργασιών και η εκπόνηση σχετικών μελετών δεν συνιστά απρόβλεπτη μεταβολή συνθηκών.
Με την ΕλΣυν 35/2015 -VIΙ Tμήμα κρίθηκε ότι από την Αιτιολογική Έκθεση της Υπηρεσίας που συνοδεύει την Σ.Σ. δεν προκύπτει η συνδρομή των απρόβλεπτων εκείνων πραγματικών περιστατικών που προέκυψαν κατά την διάρκεια εκτέλεσης του έργου «Οδοποιία ΧΧΧ - Όρια Νομού - Δ.Δ. ΧΧΧ» και που επέβαλαν την εκ των υστέρων εκτέλεση χωματουργικών εργασιών λόγω εμφάνισης υπογείων υδάτων κατά την εκτέλεση έργου καθώς και γιατί στην αρχική μελέτη του έργου δεν μπορούσαν να προβλεφθούν αφενός (α) η καταστροφή των υφιστάμενων οχετών μετά την εφαρμογή των υψομέτρων και συνεπώς η ανάγκη αντικατάστασης αυτών με νέους, ώστε να ενταχθούν στο αρχικό έργο και να αποτελέσουν αντικείμενο της πρώτης σύμβασης καθώς και (β) η πρόκληση φαινομένων ερπυσμού του εδάφους και της της ύπαρξης υπογείων υδάτων σε μεγάλο μήκος , το οποίο αποδίδεται , χωρίς περαιτέρω καμία αναφορά στη συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων αναγόμενων σε χρόνο ύστερο της σύνταξης της αρχικής μελέτης, που συνετέλεσαν στη δημιουργία της πραγματικής αυτής κατάστασης.
Με την 294/2018 ΕλΣυν Κλιμ. Ζ΄ κρίθηκε ότι εργασίες της μελέτης «Σχέδιο διαχείρισης (MASTER PLAN) υδατικών πόρων Δήμου: Μέτρα & έργα ορθολογικής – αποδοτικής διαχείρισης για ύδρευση – άρδευση» που εκτελέσθηκαν δεν οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, καθόσον η υλοποίησή τους είχε ρητά προβλεφθεί στο Τεύχος Τεχνικών Δεδομένων του φακέλου της αρχικής μελέτης ως υποχρέωση της αναθέτουσας αρχής και, ως εκ τούτου,
- η ανάγκη εκτέλεσής τους ήταν γνωστή κατά το χρόνο σύναψης της αρχικής σύμβασης,
- κατά τον ίδιο δε χρόνο η Αναθέτουσα Αρχή γνώριζε τον διατιθέμενο από αυτήν τεχνικό εξοπλισμό και επιστημονικό προσωπικό για την υλοποίησή τους,
- η Αναθέτουσα Αρχή μπορούσε να προβλέψει, έστω και κατά προσέγγιση, τα απαιτούμενα μέσα για την εκτέλεσή τους.
- Η διενέργεια των επίμαχων υδρομετρήσεων, ανεξαρτήτως της αναγκαιότητάς τους για την ολοκλήρωση της μελέτης, αποτελεί διακριτό και αυτοτελές τμήμα υπηρεσιών, το οποίο είχε ρητώς αποσπασθεί από την αρχική σύμβαση μελέτης, με αποτέλεσμα η ανάθεσή τους με την υπό κρίση συμπληρωματική σύμβαση, να έχει ως συνέπεια την ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων επέκταση και μεταβολή του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης μελέτης.
- δεν αιτιολογείται επαρκώς η αδυναμία εκτέλεσής τους από την αναθέτουσα αρχή δεδομένου ότι δεν αναφέρονται συγκεκριμένες ελλείψεις στον απαιτούμενο εξοπλισμό.
Συνεπεία των ανωτέρω είναι η κρίση περί μη συνδρομής των προϋποθέσεων συμπληρωματικής σύμβασης και η υπογραφή αυτής κωλύεται.
Με την Απόφ. 10/2019 ΕλσΥΝ το Τμήμα VII έκρινε ότι η αποσάρθρωση του φέροντος σκελετού του αμφιθεάτρου, δεν προέκυψαν αιφνιδίως που προέκυψαν κατά την διάρκεια εκτέλεσης του έργου «Συντήρηση Υπαίθριου Θεάτρου ΧΧΧ» αλλά υπήρχαν κατά το χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης και ο Δήμος δεν κατόρθωσε, αν και φέρει το βάρος απόδειξης, να αποδείξει ότι δεν μπορούσε να προβλεφθεί αντικειμενικά σύμφωνα με τους κανόνες της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής. Σύμφωνα με το σκεπτικό της Απόφασης παρουσιάζεται αντίφαση στη σχετική αιτιολογία, αφού, αν και στην αιτιολογική έκθεση σημειώνεται ότι μετά την αποξήλωση του δαπέδου φάνηκε η αποσάθρωση μεγάλου (σε τέτοιο σημείο που το ποσό της συμπληρωματικής σύμβασης να φτάσει στο ανώτατο ποσοστό που θα μπορούσε να φτάσει, ήτοι σε ποσοστό 50% της αρχικής σύμβασης) τμήματος του σκελετού που βρίσκεται κάτω από το δάπεδο, στο έγγραφο επανυποβολής σημειώνεται, με σκοπό να αιτιολογηθεί ότι δεν μπορούσε αντικειμενικά με βάση τη δειγματοληπτική αποξήλωση που πραγματοποίησε ο μελετητής να προβλεφθεί το μέγεθος του προβλήματος, ότι οι δοκοί που αντικαταστάθηκαν αντιστοιχούν σε μικρό ποσοστό του συνόλου τους, ώστε, τελικώς, καταλείπεται αμφιβολία περί της έκτασης της αποσάθρωσης (μεγάλης ή περιορισμένης) και της δυνατότητας πρόβλεψης της.
Με την εν λόγω Απόφαση κρίθηκε ότι τα προβαλλόμενα, ως απρόβλεπτα γεγονότα, δεν προέκυψαν αιφνιδίως αλλά υπήρχαν κατά το χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης και ο Δήμος δεν κατόρθωσε, αν και φέρει το βάρος απόδειξης, να αποδείξει ότι δεν μπορούσε να προβλεφθεί αντικειμενικά σύμφωνα με τους κανόνες της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής (άρθρο 156 παρ. 1 περ. α΄ ν. 4412/2016). Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη ότι η καταστροφή των προς αντικατάσταση δοκών αφορούσε στο επάνω μέρος επί του οποίου εδράζονταν τα ξύλινα δάπεδα, ενώ οι άλλες τρεις πλευρές αυτών που ήταν ορατές διατηρούνταν σε καλή κατάσταση, καθώς και ότι οι συμπληρωματικές εργασίες ήταν αναγκαίες για την άρτια ολοκλήρωση του θεάτρου και δεν μπορούσαν να αποχωριστούν από τις αρχικές, κρίθηκε ότι ο Δήμος προχώρησε στη σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των σχετικών διατάξεων και συνεπώς το σχετικό ένταλμα πληρωμής θεωρήθηκε λόγω συγγνωστής πλάνης.
Με την 342/2019 Ελ.Συν το Κλιμάκιο Ε’ έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης έργου Δήμου με τίτλο «Ανακατασκευή Δημοτικού Κινηματοθεάτρου». Σύμφωνα με την εν λόγω Απόφαση, δεν παρατίθενται τα αιφνίδια εκείνα πραγματικά γεγονότα που εμφιλοχώρησαν μετά τη σύνταξη των οικείων μελετών, ένεκα των οποίων κατέστη αναγκαία η εκτέλεση των επίμαχων συμπληρωματικών εργασιών για την επίλυση των όποιων προβλημάτων στατικής επάρκειας του κτηρίου, αφού η αποξήλωση επενδύσεων κατά την ανακατασκευή κτηρίων δεν συνιστά απρόβλεπτη περίσταση κατά την έννοια του νόμου. Αντίθετα, συνεκτιμώντας το μεν ότι η οικεία αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει τον 3ο Α.Π.Ε. ουδεμία αιτιολογία διαλαμβάνει ως προς τη δυνατότητα ή μη πρόβλεψης, σύμφωνα με τους κανόνες της τεχνικής, των προβλημάτων που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή περί στατικής επάρκειας του κτηρίου πριν από τη δημοπράτηση του έργου, το δε ότι κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας τα όποια προβλήματα στατικής επάρκειας του κτηρίου, τα οποία μάλιστα φέρεται ότι ανέκυψαν μετά την εκπνοή της αρχικής προθεσμίας περαίωσης της αρχικής σύμβασης, συναρτώνται με το χρόνο ανέγερσης του κτίσματος (δεκαετία του 1960) αλλά και τις μεταγενέστερες επεμβάσεις, που έχει υποστεί το κτήριο στο παρελθόν, πρέπει να γίνει δεκτό ότι η αποκάλυψη προβλημάτων διάβρωσης και οξείδωσης του οπλισμού και ενανθράκωσης του σκυροδέματος μετά την αποξήλωση των επενδύσεων ανάγεται σε προφανή σφάλματα και ελλείψεις της αρχικής μελέτης.