Νομολογία Τόκων Υπερημερίας

Πράξη 7/2020 Κλιμ. Τμ. 7

ΔΕΥΑ. Πληρωμή τόκων υπερημερίας λόγω καθυστερημένης εξόφλησης των τιμολογίων που αυτή είχε εκδώσει για την εκ μέρους της προμήθεια πόσιμου νερού, στο πλαίσιο εκτέλεσης της από 21.10.2011 σύμβασής της με την άνω Δ.Ε.Υ.Α.. Ανεξαρτήτως ενδεχόμενης υπαιτιότητας των οργάνων της Δ.Ε.Υ.Α.  Η…, οι εντελλόμενες δαπάνες είναι νόμιμες, αφού η πληρωμή τους προβλέπεται ως υποχρεωτική από τις διατάξεις που εκτέθηκαν και τη σύμβαση μεταξύ αυτής και της προμηθεύτριας εταιρείας. Συνεπώς, τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα θα μπορούσαν να θεωρηθούν, αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος 2019, σε βάρος των πιστώσεων του οποίου εκδόθηκαν. Νόμιμη δαπάνη.

1625/2018 ΣΤΕ

Δημόσια έργα. Επί καθυστέρησης πληρωμής λογαριασμού οφείλεται τόκος υπερημερίας. Στην έννοια της εμπορικής συναλλαγής του άρθρου 3 του π.δ. 166/2003 εμπίπτει και ο σχεδιασμός, η  μελέτη και η εκτέλεση δημοσίων έργων. Και μετά την κατάργηση, με το ν. 4152/2013, του π.δ.  166/2003, οι διατάξεις του παραμένουν σε ισχύ για τις συμβάσεις που υπογράφηκαν κατά τη  διάρκεια της ισχύος του και κατισχύουν κάθε αντίθετης διάταξης της εσωτερικής νομοθεσίας. Η  ένδικη σύμβαση που συνήφθη μετά την πάροδο της προθεσμίας ενσωμάτωσης της οδηγίας  2000/35/ΕΚ στην ελληνική έννομη τάξη αλλά πριν από την έναρξη ισχύος του π.δ. 166/2003,  διέπεται ως προς το ζήτημα του ύψους του τόκου υπερημερίας από το π.δ/γμα. Το Ελληνικό  Κράτος δεν μπορεί να αντιτάξει την παράλειψή του να συμμορφωθεί εγκαίρως προς την οδηγία.  Ορθά εφαρμόστηκε το π.δ. 166/2013 στην ένδικη υπόθεση. Η αναίρεση ασκήθηκε παραδεκτά  κατά το άρθρο 12 παρ. 1 του ν.3900/2010. Απορρίπτεται η αναίρεση (επικυρώνει την αριθμ.  1819/2013 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών)

587/2018 ΔΕΦ ΠΑΤΡ

Δημόσια έργα. Μετά από την έγκριση του λογαριασμού ανακύπτει υποχρέωση του κυρίου του έργου για την πληρωμή του. Εσφαλμένα έκρινε το δικάσαν Διοικητικό Εφετείο ότι απαιτείτο υποβολή έγγραφης όχλησης από την ανάδοχο για την έναρξη της τοκοφορίας του λογαριασμού, ενώ τέτοια όχληση δεν απαιτείται, σύμφωνα με το άρθρο 4 του π.δ. 166/2003, που είναι εφαρμοστέο, εν προκειμένω. Μη νόμιμα κρίθηκε ότι για τον υπολογισμό του οφειλόμενου τόκου υπερημερίας εφαρμόζεται το γενικώς ισχύον επιτόκιο υπερημερίας, ενώ εφαρμοστέο είναι το επιτόκιο που προβλέπεται από το άρθρο 4 παρ. 4 του π.δ. 166/2003. Η αναίρεση ασκήθηκε παραδεκτά κατά το άρθρο 12 του ν.3900/2010, διότι επί των ανωτέρω νομικών ζητημάτων δεν υπάρχει νομολογία του ΣτΕ. Δεκτή η αναίρεση (αναιρεί την αριθμ. 1629/2010 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά). Παραπέμφθηκε στην επταμελή σύνθεση με την υπ` αριθμ. 27/2015 ΣτΕ.

588/2018 ΔΕΦ ΠΑΤΡ

Δημόσιες συμβάσεις. Δημόσια έργα. Τόκοι. Επιτόκιο υπερημερίας. Αβασίμως προβάλλεται από τον εναγόμενο Δήμος ότι η ενάγουσα εταιρεία παραιτήθηκε από τους τόκους υπερημερίας του ένδικου ποσού. Ως προς το επιτόκιο με βάση το οποίο υπολογίζεται το ύψος του τόκου υπερημερίας, εφαρμόζονται οι διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 4 του π.δ. 166/2003. Ως προς την έναρξη της τοκοφορίας, εφαρμόζονται οι διατάξεις της νομοθεσίας περί κατασκευής δημοσίων έργων ως ευνοϊκότερες σε σχέση με αυτές του π.δ. 166/2003. Η αγωγή έγινε εν μέρει δεκτή.

251/2017 ΣΤΕ

Έργα ΟΤΑ. Η Διοίκηση, και μετά την παρέλευση της προθεσμίας ελέγχου και έγκρισης του λογαριασμού, μπορεί να προβεί σε έλεγχο αυτού, αρνούμενη ρητώς ή σιωπηρώς, να καταβάλει ποσά ή αναζητώντας, ως μη νομίμως ή αχρεωστήτως, ήδη καταβληθέντα ποσά, τα οποία δεν οφείλονται στον ανάδοχο. Η Διοίκηση διατηρεί την εξουσία αυτή ακόμη και μετά την ρητή έγκριση λογαριασμού. Νομίμως η Διοίκηση αφαιρεί από επόμενο λογαριασμό ποσά μη νομίμως ή αχρεωστήτως καταβληθέντα βάσει προηγουμένων λογαριασμών, εφόσον δεν έχει παραγραφεί η αξίωση του κυρίου του έργου. Νομίμως προέβη η Διοίκηση σε επανέλεγχο των λογαριασμών και αποφάσισε την αφαίρεση των σχετικών ποσών από τους επίδικους ρητώς μεν εγκριθέντες, αλλά μη εισέτι, εξοφληθέντες λογαριασμούς. Αντίθετη μειοψηφία. Η αναίρεση ασκήθηκε παραδεκτά κατά το άρθρο 12 του ν.3900/2010, διότι για τα επίδικα νομικά ζητήματα δεν υφίσταται νομολογία. Αντίθετη μειοψηφία. Δεκτή η αναίρεση (αναιρεί την αριθμ. 2421/2013 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης). Η υπόθεση εισήχθη στην επταμελή σύνθεση με την αριθμ. 241/2016 απόφαση του ΣτΕ.  ΠΡΟΣΟΧΗ :  ίδετε την υπ` αριθμ. 1239/2017 ΣτΕ με την οποία διορθώθηκε η παρούσα.

241/2016 ΣΤΕ

Έργα ΟΤΑ. Η Διοίκηση διατηρεί την εξουσία, και μετά την ρητή έγκριση του λογαριασμού, και πάντως εντός ευλόγου χρόνου που δεν θα ξεπερνά το μήνα από της εκδόσεως της εγκριτικής πράξης, να προβεί σε νέο έλεγχο αυτού. Αν διαπιστωθεί ότι τα συνοδεύσαντα τους εγκριθέντες λογαριασμούς στοιχεία, που υπέβαλε ο ανάδοχος, οδήγησαν δολίως σε παραπλάνηση της Διοίκησης, ανακαλούνται οι εγκριτικές πράξεις και μετά την πάροδο μηνός, και πάντως εντός ευλόγου χρόνου, και επανελέγχονται οι επιμετρήσεις του έργου με βάση τα μεταγενεστέρως αποκαλυφθέντα πραγματικά δεδομένα. Η αναίρεση ασκήθηκε παραδεκτά κατά το άρθρο 12 του ν.3900/2010, διότι για το επίδικο νομικό ζήτημα δεν υφίσταται νομολογία. Ο οφειλόμενος στην ανάδοχο τόκος για την καθυστέρηση εξόφλησης των πιστοποιήσεων του επίδικου έργου υπολογίζεται κατά το άρθρο 4 παρ. 4 του π.δ. 166/2003. Παραπομπή της υπόθεσης στην επταμελή σύνθεση του Τμήματος. 

763/2016 ΣΤΕ

 Δημόσια έργα. Υπερημερία κατά την εξόφληση υποβληθέντος λογαριασμού. Το άρθρο 5 παρ. 8 του ν. 1418/1984, με την οποία καθορίζεται το επιτόκιο υπερημερίας σε ποσοστό 85% του τόκου των εξαμηνιαίων εντόκων γραμματίων του Δημοσίου, δεν αντίκειται στο Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ. Μη νομίμως κρίθηκε ότι οι συμβάσεις εκτελέσεως δημοσίων έργων εξαιρούνται του πεδίου εφαρμογής του π.δ. 166/2003. Για την έναρξη της τοκοφορίας δεν εφαρμόζεται η γενική διάταξη του άρθρο 21 του ΚΝΔΔ. Δεκτή η αναίρεση (αναιρεί την αριθμ. 3085/2009 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών).  

1403/2016 ΣΤΕ

 Δημόσια έργα. Οι διατάξεις του π.δ.166/2003, οι οποίες εφαρμόζονται και στις συμβάσεις σχεδίασης και εκτέλεσης δημοσίων έργων, κατισχύουν, από την έναρξη της ισχύος τους, των προγενέστερων διατάξεων. Επί καθυστερήσεως πληρωμής εγκριθέντος λογαριασμού, δεν απαιτείται έγγραφη όχληση για την έναρξη της τοκοφορίας. Εσφαλμένη αντίθετη κρίση της προσβαλλόμενης απόφασης. Δεκτή η αναίρεση (αναιρεί την αριθμ. 586/2010 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών) 

265/2016 ΔΕΦ ΑΘ 

 Διοικητικές συμβάσεις εκτέλεσης έργων ΟΤΑ. Καταβολή τόκων υπερημερίας λόγω εκπρόθεσμης εξόφλησης του 1ου και 2ου λογαριασμού έργου. Κρίνεται ότι για την εκπρόθεσμη εξόφληση των επίδικων λογαριασμών, ο ενάγων δικαιούται τόκους υπερημερίας, υπολογιζόμενους με το επιτόκιο του άρθρου 4 παρ. 4 του π.δ/τος 166/2003. Η αγωγή έγινε εν μέρει δεκτή.  

352/2016 ΔΕΦ ΑΘ

 Διοικητικές συμβάσεις εκτέλεσης έργων οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης. Υποχρέωση καταβολής τόκων. Η γένεση της υποχρεώσεως καταβολής των τόκων υπερημερίας είναι αυτοδίκαιη και η αναζήτηση των τόκων αυτών μπορεί να αποτελέσει το πρώτον αντικείμενο ένδικου βοηθήματος ενώπιον του διοικητικού εφετείου, χωρίς να απαιτείται η προηγούμενη τήρηση ενώπιον των οργάνων της Διοικήσεως διαδικασίας. Απορριπτέα ως αβάσιμα, όσα η ενάγουσα προβάλλει για απόσβεση πρώτα των τόκων και μετά του υπόλοιπου ανεξόφλητου κεφαλαίου. Νόμω βάσιμο το αίτημα της ενάγουσας για έντοκη καταβολή των οφειλόμενων ποσών τόκων, που αφορούν τους 3ο, 5ο και 6ο λογαριασμούς, δεδομένου ότι μεσολάβησε χρονικό διάστημα ενός έτους τουλάχιστον από την ημερομηνία έναρξης τοκοφορίας. Η αγωγή έγινε εν μέρει δεκτή. Όμοιες οι υπ΄αριθμ. 354/2016 ΔΕΦ ΑΘ, 355/2016 ΔΕΦ ΑΘ, 357/2016 ΔΕΦ ΑΘ και 358/2016 ΔΕΦ ΑΘ.  

375/2016 ΔΕΦ ΑΘ 

 Διοικητικές συμβάσεις. Σύμβαση προμήθειας. Δεδομένου ότι είναι δικαίωμα του προμηθευτή να ζητήσει την πληρωμή όλων των νόμιμων απαιτήσεών του και μάλιστα εντόκως, εφόσον έχει εκπληρώσει τις συμβατικές υποχρεώσεις του και δεν έχει εισπράξει εγκαίρως το οφειλόμενο ποσό, δεν μπορεί να γίνει λόγος για καταχρηστική άσκηση του δικαιώματός του αυτού. Οποιαδήποτε ρύθμιση καθυστερημένων οφειλών του Δημοσίου προς προμηθευτές ή άλλους δανειστές, η οποία, συνήθως, συνεπάγεται παραίτηση από συγκεκριμένες αξιώσεις, έχει προαιρετικό χαρακτήρα. Οι διατάξεις του π.δ. 166/2003 δεν εφαρμόζονται μόνο στις εμπορικές συναλλαγές αλλά σε όλες τις καθυστερήσεις πληρωμών, συμπεριλαμβανομένων και των πληρωμών των ν.π.δ.δ. στις δημόσιες συμβάσεις. Αβάσιμος ο ισχυρισμός ότι η αγωγή είναι απορριπτέα, για το λόγο ότι απαραίτητη προϋπόθεση για τη πληρωμή των ενδίκων τιμολογίων ήταν η διενέργεια και πιστοποίηση των σχετικών εξετάσεων και όχι η παρέλευση οποιασδήποτε προθεσμίας. Δέχεται την αγωγή. Όμοια η υπ΄αριθμ. 376/2016 ΔΕΦ ΑΘ. 

3843/2015 ΣΤΕ

 Δημόσια έργα. Η θέσπιση, με το άρθρο 21 του ΚΝΔΔ, επιτοκίου 6% για τις οφειλές του Δημοσίου δεν παραβιάζει τη συνταγματική αρχή της ισότητας και το άρθρο 1 του ΠΠΠ της ΕΣΔΑ. Οι διατάξεις του π.δ. 166/2003 εφαρμόζονται, από την έναρξη ισχύος τους, όσον αφορά την πρόβλεψη για προηγούμενη έγγραφη όχληση, επί καθυστέρησης πληρωμής πιστοποίησης, η οποία δεν απαιτείται πλέον για την έναρξη της τοκοφορίας του λογαριασμού, όσο και ως προς το εφαρμοστέο επιτόκιο, εκτός αν οι διατάξεις της νομοθεσίας περί δημοσίων έργων, είναι ευνοϊκότερες για το δανειστή. Μη νόμιμη η κρίση της αναιρεσιβαλλόμενης απόφασης ότι εφαρμοστέο ήταν το γενικώς ισχύον επιτόκιο υπερημερίας, διότι εφαρμοστέο ήταν το άρθρο 4 παρ. 4 του π.δ. 166/2003. Η αναίρεση ασκήθηκε παραδεκτά κατά το άρθρο 12 παρ. 1 του ν. 3900/2010. Δεκτή η αναίρεση (αναιρεί την αριθ. 1730/2011 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών). 

4027/2015 ΣΤΕ

 Δημόσια έργα. Για την έναρξη της τοκοφορίας του λογαριασμού δεν απαιτείται  όχληση. Εφαρμογή στην ένδικη διαφορά του π.δ/τος 166/2003, διότι στην έννοια της εμπορικής συναλλαγής περιλαμβάνονται και οι συμβάσεις δημοσίων έργων. Έναρξη της τοκοφορίας μετά την πάροδο εξήντα ημερών από την υποβολή των λογαριασμών - πιστοποιήσεων από τον ανάδοχο. Εφαρμογή των κοινών διατάξεων περί δημοσίων έργων αν είναι ευνοϊκότερες του π.δ. 166/2003 για το δανειστή. Απορρίπτεται η αναίρεση (επικυρώνει την αριθμ. 2941/2009 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών). 

4751/2014 ΣΤΕ

 Δημόσια έργα. Σε περίπτωση καθυστερήσεως πληρωμής λογαριασμού άνευ υπαιτιότητας του αναδόχου καταβάλλεται τόκος ανερχόμενος στο 85% του επιτοκίου των εξαμηνιαίων εντόκων γραμματίων του Δημοσίου. Η ρύθμιση αυτή δεν αντίκειται στην αρχή της ισότητας και στο άρθρο 1 του Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ. Απορρίπτεται η αναίρεση (επικυρώνει την αριθμ. 2310/1995 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά). Η υπόθεση παραπέμφθηκε στην επταμελή σύνθεση με την αριθμ. 1060/2009 απόφαση του ΣτΕ.