Νομολογία περί ΑΕΚΚ

ΤΜΗΜΑ VI ΑΠΟΦΑΣΗ 974/2019 ΕλΣυν

Ανακαλείται η 8/2019 Πράξη του Αναπληρωτή Επιτρόπου του Ελ. Συν.

Αν και οι εργασίες μεταφοράς των αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις προς τη μονάδα εναλλακτικής διαχείρισής τους ανάγονται στην αρμοδιότητα του Δήμου και συγκεκριμένα του Τμήματος Καθαριότητας αυτού, δεν υπάρχει δυνατότητα διαχείρισης των αποβλήτων με ίδια μέσα καθώς οι συγκεκριμένες εργασίες απαιτούν ειδικές εγκαταστάσεις με άδεια λειτουργίας, πιστοποίηση κατά ΙSO καθώς και ΑΕΠΟ (άδεια Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων) όπου μπορούν να λάβουν χώρα οι εξειδικευμένες διεργασίες εναλλακτικής διαχείρισης

         τις οποίες ο Δήμος δεν διαθέτει ενώ παρόλο που του έχει χορηγηθεί άδεια συλλογής και μεταφοράς μη επικίνδυνων αποβλήτων,

         από τα στοιχεία του φακέλου αποδεικνύεται ότι δεν διαθέτει επαρκή αριθμό οχημάτων για τη μεταφορά των ογκωδών απορριμμάτων και των ΑΕΚΚ από τα εργοτάξια προσωρινής αποθήκευσης στις εγκαταστάσεις του αναδόχου.

Συνακόλουθα νόμιμα και αιτιολογημένα ο αιτών Δήμος προέβη στη διαδικασία διενέργειας δημοσίου διεθνούς διαγωνισμού για την επιλογή αναδόχου με εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία στη μεταφόρτωση και διάθεση Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών, Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) και Ογκωδών Απορριμμάτων.

1143/2020 ΣΤΕ

Προστασία περιβάλλοντος. Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων για την εγκατάσταση μονάδας Επεξεργασίας Αποβλήτων Εκσκαφών Κατεδαφίσεων και Κατασκευών προς αποκατάσταση Ανενεργού Λατομείου Αδρανών Υλικών και χορήγηση άδειας Μηχανολογικής Εγκατάστασης της μονάδας. Η εφαρμογή του άρθρου 40 του ν. 4030/2011 είναι επιτρεπτή μόνον εντός χώρων, η χρήση των οποίων για εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων ΑΕΚΚ δεν απαγορεύεται από άλλες ειδικότερες, προστατευτικές του περιβάλλοντος διατάξεις. Η διάταξη αυτή είναι σύμφωνη με το άρθρο 24 του Συντάγματος και εφαρμόζεται σε όλα τα ανενεργά λατομεία, ανεξαρτήτως αν λειτούργησαν νομίμως ή παρανόμως. Δεν απαιτείται ο προηγούμενος χαρακτηρισμός της περιοχής ως ζώνης ειδικής χωρικής παρέμβασης με αντίστοιχη χρήση. Επιτρέπεται η άσκηση της επίμαχης δραστηριότητας στην περιοχή, χωρίς να εμποδίζεται από τις διατάξεις περί ΖΟΕ. Η επίμαχη μονάδα έχει έρεισμα και στον υπερκείμενο (περιφερειακό και εθνικό) χωροταξικό σχεδιασμό και κατατάσσεται στην ίδια κατηγορία με τις επιτρεπόμενες της ΖΟΕ δραστηριότητες. Η δυνατότητα ή η έλλειψη δυνατότητας επέκτασης της δραστηριότητας και ο τρόπος άσκησής της από τεχνικής ή επιχειρηματικής απόψεως, όταν δεν εκφεύγει των ευλόγων κατά την κοινή πείρα ορίων, δεν υπόκεινται σε ακυρωτικό έλεγχο. Αντίθετη μειοψηφία. Απορρίπτεται η αίτηση ακύρωσης. Η υπόθεση εισήχθη στην επταμελή σύνθεση με την αρ. 1825/2019 απόφαση του ΣτΕ.

1034/2020 ΣΤΕ

Προστασία περιβάλλοντος και διαχείριση της περίσσειας των εκσκαφών, που προέρχονται από δημόσια έργα. Η προσβαλλόμενη εγκύκλιος της Γενικής Γραμματέως του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής δεν έχει εκτελεστό χαρακτήρα, αφού ούτε σκοπείται ούτε εν τοις πράγμασι επιχειρείται η θέσπιση νέων ρυθμίσεων κατ’ απόκλιση από την κείμενη νομοθεσία, αλλά παρέχονται οι αναγκαίες διευκρινίσεις επί τεθέντων στην Υπηρεσία πρακτικών ζητημάτων. Άλλωστε το έγγραφο προέρχεται από όργανο που δεν έχει την εξουσία να θεσπίζει κανόνες δικαίου. Αντίθετη μειοψηφία. Απορρίπτεται η αίτηση ακύρωσης ως απαράδεκτη.

1143/2020 ΣΤΕ

Προστασία περιβάλλοντος. Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων για την εγκατάσταση μονάδας Επεξεργασίας Αποβλήτων Εκσκαφών Κατεδαφίσεων και Κατασκευών προς αποκατάσταση Ανενεργού Λατομείου Αδρανών Υλικών και χορήγηση άδειας Μηχανολογικής Εγκατάστασης της μονάδας. Η εφαρμογή του άρθρου 40 του ν. 4030/2011 είναι επιτρεπτή μόνον εντός χώρων, η χρήση των οποίων για εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων ΑΕΚΚ δεν απαγορεύεται από άλλες ειδικότερες, προστατευτικές του περιβάλλοντος διατάξεις. Η διάταξη αυτή είναι σύμφωνη με το άρθρο 24 του Συντάγματος και εφαρμόζεται σε όλα τα ανενεργά λατομεία, ανεξαρτήτως αν λειτούργησαν νομίμως ή παρανόμως. Δεν απαιτείται ο προηγούμενος χαρακτηρισμός της περιοχής ως ζώνης ειδικής χωρικής παρέμβασης με αντίστοιχη χρήση. Επιτρέπεται η άσκηση της επίμαχης δραστηριότητας στην περιοχή, χωρίς να εμποδίζεται από τις διατάξεις περί ΖΟΕ. Η επίμαχη μονάδα έχει έρεισμα και στον υπερκείμενο (περιφερειακό και εθνικό) χωροταξικό σχεδιασμό και κατατάσσεται στην ίδια κατηγορία με τις επιτρεπόμενες της ΖΟΕ δραστηριότητες. Η δυνατότητα ή η έλλειψη δυνατότητας επέκτασης της δραστηριότητας και ο τρόπος άσκησής της από τεχνικής ή επιχειρηματικής απόψεως, όταν δεν εκφεύγει των ευλόγων κατά την κοινή πείρα ορίων, δεν υπόκεινται σε ακυρωτικό έλεγχο. Αντίθετη μειοψηφία. Απορρίπτεται η αίτηση ακύρωσης. Η υπόθεση εισήχθη στην επταμελή σύνθεση με την αρ. 1825/2019 απόφαση του ΣτΕ.

5179/2020 ΔΠΡ ΑΘ

Προστασία περιβάλλοντος. Οι κάτοχοι αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις υποχρεούνται είτε να τα παραδίδουν σε αδειοδοτημένο φορέα διαχείρισης ή σε εγκεκριμένα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης, είτε να εξασφαλίζουν οι ίδιοι την αξιοποίηση ή διάθεσή τους, διαφορετικά τους επιβάλλεται πρόστιμο του άρθρου 30 του ν. 1650/1986. Η ΕΥΕΠ έχει αρμοδιότητα να διενεργεί αυτοψίες και ελέγχους, να κάνει μετρήσεις, να διαπιστώνει και να βεβαιώνει τις παραβάσεις της νομοθεσίας για το περιβάλλον και να εισηγείται την επιβολή του προστίμου. Αρμοδιότητα του Υπουργού ΠΕΚΑ να επιβάλλει το πρόστιμο. Η προσφεύγουσα εταιρεία, που διατηρεί λατομείο μαρμάρων, υπέπεσε στις παραβάσεις της διαρροής χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων στο έδαφος και της απόρριψης χρησιμοποιημένων ελαστικών εντός του γηπέδου του λατομικού χώρου, οι οποίες αφορούσαν τον ειδικότερο τρόπο διενέργειας της εκμετάλλευσης και όχι την αποχή της προσφεύγουσας από αυτή, λόγω έλλειψης άδειας. Δεν ήταν νόμιμη η επιβολή προστίμου για μη σύννομη διαχείριση ηλεκτρικού εξοπλισμού, διότι κατά το χρόνο του ελέγχου το π.δ. 115/2004 είχε καταργηθεί. Εφόσον τα ένδικα πρόστιμα επιβλήθηκαν σε βάρος του νομικού προσώπου της προσφεύγουσας εταιρείας, ενώ η αθωωτική απόφαση αφορά τη νόμιμη εκπρόσωπο αυτής, δεν τίθεται θέμα εφαρμογής της αρχής ne bis in idem, ούτε παραβίασης του τεκμηρίου αθωότητας ή του άρθρου 5 παρ. 2 του ΚΔΔ. Μερικά δεκτή η προσφυγή.

10983/2020 ΔΠΡ ΑΘ

Δήμοι. Περιβαλλοντικές παραβάσεις. Έλλειψη έγκρισης περιβαλλοντικών όρων ή υπαγωγή σε πρότυπες περιβαλλοντικές δεσμεύσεις. Πρόκληση κινδύνου ρύπανσης των υδάτων και του εδάφους. Πρόκληση περιβαλλοντικής υποβάθμισης - αισθητική υποβάθμιση του τοπίου. Για τις δραστηριότητες της διαχείρισης (μεταφόρτωσης), συλλογής και μεταφοράς στερεών αποβλήτων απαιτείται η έγκριση μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων ή πρότυπων περιβαλλοντικών δεσμεύσεων αντίστοιχα, καθώς και άδεια διαχείρισης μη επικίνδυνων αποβλήτων, τις οποίες ο προσφεύγων Δήμος δεν διέθετε. Το διοικητικό δικαστήριο δεν δεσμεύεται από την επιμέτρηση, στην οποία έχει προηγουμένως προβεί η Διοίκηση. Απορρίπτεται η προσφυγή.

1853/2019 ΣΤΕ

Προστασία περιβάλλοντος. Υπαγωγή σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις του έργου Κινητής Μονάδας Επεξεργασίας Α.Ε.Κ.Κ. Το ακίνητο εγκατάστασης του έργου βρίσκεται εκτός των ορίων της περιοχής που υπάγεται στο δίκτυο NATURA. Δεν προκύπτει ότι το έργο μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη γειτνιάζουσα περιοχή NATURA, αυτοτελώς ή από κοινού με άλλα έργα ή δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στην περιοχή. Εξετάστηκε από τη Διοίκηση το ζήτημα εάν η επίμαχη έκταση έχει δασικό χαρακτήρα και προβλέφθηκε ειδικός όρος για την προστασία της όμορης δασικής εκτάσεως. Η πράξη χαρακτηρισμού της Διεύθυνσης Δασών δεν μπορεί να ελεγχθεί παρεμπιπτόντως. Δεν απαιτείτο η εξέταση εναλλακτικών λύσεων για το έργο. Στα τοπογραφικά διαγράμματα που υποβάλλονται με τη δήλωση υπαγωγής σε ΠΠΔ δεν απαιτείται να αποτυπώνονται τα ακίνητα που γειτνιάζουν με το έργο. Απορρίπτεται η αίτηση ακύρωσης.

Απόφαση 974/2019 Τμήμα 6

Ανακαλείται η 8/2019 Πράξη του Αναπληρωτή Επιτρόπου του Ελ. Συν. Αν και οι εργασίες μεταφοράς των αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις προς τη μονάδα εναλλακτικής διαχείρισής τους ανάγονται στην αρμοδιότητα του Δήμου και συγκεκριμένα του Τμήματος Καθαριότητας αυτού, δεν υπάρχει δυνατότητα διαχείρισης των αποβλήτων με ίδια μέσα καθώς οι συγκεκριμένες εργασίες απαιτούν ειδικές εγκαταστάσεις με άδεια λειτουργίας, πιστοποίηση κατά ΙSO καθώς και ΑΕΠΟ (άδεια Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων) όπου μπορούν να λάβουν χώρα οι εξειδικευμένες διεργασίες εναλλακτικής διαχείρισης τις οποίες ο Δήμος δεν διαθέτει ενώ παρόλο που του έχει χορηγηθεί άδεια συλλογής και μεταφοράς μη επικίνδυνων αποβλήτων, από τα στοιχεία του φακέλου αποδεικνύεται ότι δεν διαθέτει επαρκή αριθμό οχημάτων για τη μεταφορά των ογκωδών απορριμμάτων και των ΑΕΚΚ από τα εργοτάξια προσωρινής αποθήκευσης στις εγκαταστάσεις του αναδόχου. Συνακόλουθα νόμιμα και αιτιολογημένα ο αιτών Δήμος προέβη στη διαδικασία διενέργειας δημοσίου διεθνούς διαγωνισμού για την επιλογή αναδόχου με εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία στη μεταφόρτωση και διάθεση Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών, Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) και Ογκωδών Απορριμμάτων.

Πράξη 707/2019 Κλιμάκιο Ζ’

Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης της υπηρεσίας «Διαχείριση προϊόντων κατεδαφίσεων επικίνδυνα ετοιμόρροπων κτιρίων πληγέντων από το σεισμό της 12ης Ιουνίου 2017 – Υπηρεσία απομάκρυνσης αποβλήτων κατεδάφισης».

Πράξη 48/2021 Κλιμάκιο Ε’

Δίκτυα αποχέτευσης Τ.Κ. .... Οι περιστάσεις που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, εξ αιτίας των οποίων κατέστησαν αναγκαίες οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην 1η συμπληρωματική σύμβαση, δεν είναι απρόβλεπτες κατά την έννοια του νόμου και δεν δικαιολογούν τη σύναψη αυτής. Ειδικότερα, ανεξαρτήτως της νομιμότητας της τροποποίησης του αρχικού σχεδιασμού του έργου ως προς την όδευση του αγωγού διάθεσης διατομής Φ355 της αρχικής μελέτης (μεταβολή του σημείου εκβολής του από τον Ποταμό Πηνειό στο ρέμα «Αμπελίκ») και ως προς τις απαιτήσεις πυροπροστασίας του οικισμού, οι δαπάνες των οποίων δεν βαρύνουν την ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση, η επιλογή της χρήσης μεταλλικών αντιστηρίξεων σε όλα τα βάθη εκσκαφής του δικτύου ακαθάρτων (συνεπεία της οποίας μεταβλήθηκε σημαντικά το πλάτος των ορυγμάτων - από 1,30μ. έως 1,40μ. - και το βάθος τοποθέτησης των αγωγών και αυξήθηκαν, μεταξύ άλλων, οι ποσότητες των προς μεταφορά προϊόντων εκσκαφής -από 1.876,02ton σε 48.144,56ton) και η ένταξη των εργασιών αυτών στο αντικείμενο του αρχικού έργου συνιστά ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων μεταβολή και επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του, καθόσον αυτό, όπως οριοθετήθηκε με τη Διακήρυξη και την οικεία Τεχνική Έκθεση - Περιγραφή και αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας δημοπράτησης, αφορούσε σε εκσκαφές ορυγμάτων πλάτους 0,90μ. για το βαρυτικό και καταθλιπτικό δίκτυο ακαθάρτων. Στην αιτιολογική έκθεση του 1ου Α.Π.Ε. δεν παρατίθεται αναλυτική αιτιολογία για τα απρόβλεπτα γεγονότα που επέβαλαν τη μεταβολή αυτή κατά την εκτέλεση του έργου, αλλά ούτε και προκύπτει οποιαδήποτε πλημμέλεια στην οριστική μελέτη και στις τεχνικές λύσεις που περιέχει, περιλαμβανόμενων της χωροθέτησης και του βάθους εκσκαφής των ορυγμάτων. Ο δε ανωτέρω, διακωλυτικός της σύναψης της ελεγχόμενης σύμβασης, λόγος, ως προς τις εργασίες αυτές, δεν αίρεται, ακόμα κι αν ήθελε υποτεθεί ότι οι ανωτέρω εργασίες από τη φύση τους δεν μπορούν να διαχωριστούν από το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, ή ότι αυτές είναι αναγκαίες για την ολοκλήρωση και καλύτερη λειτουργία του έργου. Ομοίως, δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άρθρων 132 παρ. 1 και 156 παρ. 1 του ν.4412/2016 για τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης και για τις εργασίες που αφορούν στο φρεζάρισμα και την ολική αποκατάσταση των οδών, από τις οποίες πρόκειται να διέλθουν οι αγωγοί ομβρίων και ακαθάρτων, καθώς δεν αιτιολογείται η επιγενόμενη ανάγκη που επέβαλε τη μείωση του πάχους αποκατάστασης των ασφαλτικών οδοστρωμάτων από 10εκ. σε 5εκ. ασφαλτικού σκυροδέματος, αλλά και ο λόγος που, ενώ μειώθηκε η ποσότητα αυτή, τελικά προέκυψε επαύξηση του κόστους κατασκευής κατά 16.750,00 ευρώ, περίπου. Επιπλέον, σχετικά με τη μεταβολή της απόστασης μεταφοράς των προϊόντων εκσκαφής από τα 20km στα 42km, δεν προκύπτει ότι η ανάγκη των πρόσθετων δαπανών μεταφοράς κατέστη αναγκαία για τον λόγο ότι διαφοροποιήθηκαν οι αποστάσεις μεταφορών που είχαν ληφθεί υπόψη κατά τη σύνταξη των Τευχών Δημοπράτησης. Και τούτο διότι, από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει ότι στην, προβλεπόμενη από την εγκριθείσα το Δεκέμβριο του 2018 οριστική μελέτη του έργου, μέση απόσταση των 20km χλμ. για τη μεταφορά των ως άνω υλικών έχει ληφθεί υπόψη κάποιος συγκεκριμένος εν λειτουργία χώρος υποδοχής προϊόντων εκσκαφής, δεδομένου ότι τέτοιος χώρος δεν προσδιορίζεται ούτε στη διακήρυξη, ούτε στη μελέτη του έργου. Ως εκ τούτου, δεν προκύπτει με βάση ποια πραγματικά δεδομένα η Περιφέρεια Θεσσαλίας υπολόγισε, κατά τη δημοπράτηση του έργου, το κόστος μεταφοράς των ως άνω υλικών, ώστε να ερευνηθεί αν αυτά πράγματι στην συνέχεια ανατράπηκαν, λόγω απροβλέπτων περιστάσεων (Ε.Σ. VI Τμ. 1343/2017). Τουναντίον, στο άρθρο 2.Β. της Συγγραφής υποχρεώσεων προβλέπεται ότι τα τελικώς μη αξιοποιήσιμα προϊόντα θα συγκεντρώνονται και θα προωθούνται προς οριστική απόθεση, με μέριμνα, ευθύνη και δαπάνες του αναδόχου, ενώ δεν προβλέπεται αξίωση του αναδόχου για πληρωμή αποζημίωσης για τη διεξαγωγή της μεταφοράς αυτής. Επιπλέον, ο ανάδοχος, κατά τον χρόνο διαμόρφωσης της προσφοράς του όφειλε να γνωρίζει ότι δεν υπήρχε χώρος απόθεσης άχρηστων υλικών εντός της προσδιορισθείσας απόστασης των 20km από την περιοχή εκτέλεσης του έργου και, ως εκ τούτου, να προτείνει εναλλακτικές προτάσεις ως προς τους χώρους απόθεσης των υλικών αυτών. Κατά συνέπεια, η ανάγκη εκτέλεσης πρόσθετου μεταφορικού έργου οφείλεται σε παραλείψεις της αρχικής μελέτης του έργου και (κατά το ελεγχόμενο μέρος των 750.000,00ton*km) δεν συνδέεται με απρόβλεπτες περιστάσεις που δικαιολογούν τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης (Ε.Σ. VI Τμ. 27/2017). Τέλος, σχετικά με τον υπολογισμό το πρώτον, στη Ν.Τ.4 του 1ου Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε., του κόστους υποδοχής των πλεοναζόντων προϊόντων εκσκαφής σε μονάδες υποδοχής ΑΕΚΚ και την ένταξη της σχετικής δαπάνης σε εκείνες της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης, θα πρέπει να επισημανθεί, ως εκτέθηκε ανωτέρω υπό τη σκέψη 6, ότι η αναθέτουσα αρχή δεν συμπεριέλαβε στο τιμολόγιο της μελέτης το σχετικό κόστος υποδοχής, ενώ παράλληλα δεν προέβλεψε στα λοιπά συμβατικά τεύχη (συγγραφή υποχρεώσεων κ.λπ.) διαδικασία εκτίμησης του κόστους, ούτε προσδιόρισε ρητά τον βαρυνόμενο για την καταβολή του, καίτοι ήταν σαφής η υποχρέωσή της, που απορρέει τόσο από τους εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους όσο και τη νομοθεσία περί ΑΕΚΚ, να μεριμνήσει τόσο η ίδια όσο και ο αναδειχθείς ανάδοχος κατασκευής του έργου, ώστε τα πλεονάζοντα προϊόντα εκσκαφών να απορριφθούν σε κατάλληλους χώρους. Καθώς δε τα συμβατικά αυτά τεύχη αποτελούν τη βάση επί της οποίας υπολογίστηκε ο προϋπολογισμός του έργου, αλλά και διαμορφώθηκε η προσφορά των συμμετεχόντων στη διαγωνιστική διαδικασία, η ως άνω δαπάνη δεν είναι δυνατόν, στο πλαίσιο της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων, να υπολογιστεί το πρώτον εκ των υστέρων (μετά τη διενέργεια του διαγωνισμού και κατά την εκτέλεση του έργου), σε βάρος των πιστώσεων του έργου, μέσω της σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης. Σε κάθε περίπτωση δεν συντρέχουν εν προκειμένω απρόβλεπτες περιστάσεις που να επιβάλουν τη συγκεκριμένη μεταβολή, καθώς η κάλυψη του κόστους υποδοχής των πλεοναζόντων υλικών έπρεπε αφενός, με την επίδειξη της δέουσας επιμέλειας εκ μέρους της αναθέτουσας αρχής, να προσδιοριστεί με σαφήνεια στα συμβατικά τεύχη, αφετέρου να είχε συνυπολογιστεί από τον ανάδοχο του έργου κατά την κατάρτιση της προσφοράς του και την εκτίμηση των παραμέτρων του έργου (ήτοι τον τόπο, το είδος και την ποσότητα των χωματουργικών εργασιών, από τις οποίες επρόκειτο να προέλθουν τα απόβλητα των εκσκαφών, και την αποτύπωση ενδεικτικά σημείων εναπόθεσης αποβλήτων στην ευρύτερη περιοχή του έργου), λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία του από παρόμοια έργα και αναλαμβάνοντας τον οικείο επιχειρηματικό κίνδυνο. Αβασίμως προβάλλεται από την αναθέτουσα αρχή, ως αιτία της παράλειψής της να καθορίσει τους όρους διαχείρισης των πλεοναζόντων προϊόντων των εκσκαφών, η ασάφεια του νομοθετικού πλαισίου για την αναγκαιότητα και το συνυπολογισμό του κόστους υποδοχής και ανακύκλωσης των προϊόντων εκσκαφών και καθαιρέσων, καθώς, όπως προεκτέθηκε, οι σχετικές υποχρεώσεις της αναθέτουσας αρχής και του αναδόχου προσδιορίζονται με σαφήνεια, τόσο από την 36259/1757/Ε103/2010 Κ.Υ.Α. (σκέψη 6), όσο και από τους εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους του έργου (σκέψη 7.3), ενώ, επιπροσθέτως, οι μεταγενέστερες καταγγελίες δικαιούχων των μονάδων ΑΕΚΚ δεν συνιστούν απρόβλεπτα περιστατικά που επιβάλλουν και δικαιολογούν την ανάγκη υπολογισμού το πρώτον και κάλυψης του σχετικού κόστους σε βάρος των πιστώσεων του έργου. Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης.

Απόφαση 131/2020 Τμήμα 6

Συμπληρωματική σύμβαση έργου λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων. Επισκευή προβλήτα ………. Τα έντονα καιρικά φαινόμενα της …………… (σφοδροί άνεμοι, πολύ μεγάλης έντασης κυματισμοί) προκάλεσαν εξαιρετικά εκτεταμένες φθορές στις υπάρχουσες εγκαταστάσεις του λιμένα …………, αποσπώντας ή ανατρέποντας τμήματα των παλαιών κρηπιδωμάτων και καθιστώντας αναγκαία, τόσο τη λήψη επειγόντων μέτρων προστασίας του εργοταξίου, όσο και τη μερική τροποποίηση της μελέτης, απαραίτητη για την τεχνικώς άρτια ολοκλήρωση της κατασκευής του έργου. Ενόψει των ανωτέρω, και κατ’ αποδοχή του λόγου ανάκλησης, το Τμήμα κρίνει ότι η ανάγκη εκτέλεσης των εργασιών της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης οφείλεται σε απρόβλεπτες περιστάσεις κατά την εκτέλεση του έργου, κατά την έννοια του άρθρου 156 του ν. 4412/2016.Επισημαίνεται συναφώς ότι, παρά το γεγονός ότι οι δαπάνες που αφορούν στην εναλλακτική διαχείριση ΑΕΚΚ, ποσού 70.626,89 ευρώ, κατά τη σαφή αιτιολογία της αιτιολογικής έκθεσης, συνδέονται με τη διαχείριση των προϊόντων θραύσης των καθαιρούμενων, λόγω των προαναφερθεισών συνθηκών, τμημάτων του παλαιού κρηπιδότοιχου, και επομένως, η ανάγκη εκτέλεσής τους οφείλεται στην ίδια ως άνω απρόβλεπτη περίσταση, απορριπτομένης ως αβάσιμης της σχετικής κρίσης του Κλιμακίου, εντούτοις, ο έλεγχος αυτός καθίσταται εν προκειμένω αλυσιτελής, δοθέντος ότι η αναθέτουσα αρχή επέλεξε τελικώς οι απολογιστικές δαπάνες ΑΕΚΚ να μην βαρύνουν τον προϋπολογισμό της συμπληρωματικής σύμβασης αλλά το ποσόν των απροβλέπτων δαπανών αυτής. Λαμβάνοντας υπόψη δε ότι η διάθεση οποιουδήποτε ποσού από το κονδύλιο των απροβλέπτων λαμβάνει χώρα κατά την εκτέλεση της σύμβασης (άρθρο 156 παρ. 2 και 3 του ν. 4412/2016), οι κρίσιμες εν προκειμένω δαπάνες ΑΕΚΚ συνδέονται πλέον με την εκτέλεση της ελεγχόμενης σύμβασης και δεν δύνανται να ελεγχθούν προσυμβατικώς.Τέλος, η παρατήρηση του Κλιμακίου, ως προς το σχέδιο σύμβασης, που αφορά στη διόρθωση του πίνακα δαπανών της σύμβασης, με διαγραφή του ποσού των απολογιστικών δαπανών ΑΕΚΚ και διόρθωση της εσφαλμένης αναγραφής του ποσού των απροβλέπτων, το οποίο στον πίνακα αυτόν ορίζεται σε 39.822,60 ευρώ, αντί του ορθού 110.449,49 ευρώ, μετά από μείωσή του κατά το ποσόν των «απολογιστικών δαπανών ΑΕΚΚ» (ποσού 70.626,89 ευρώ), πρέπει να θεωρηθεί οριστική, πρωτίστως διότι δεν αμφισβητείται ρητώς με την κρινόμενη αίτηση ανάκλησης. Σε κάθε περίπτωση, εφόσον η αναθέτουσα αρχή επέλεξε οι απολογιστικές δαπάνες ΑΕΚΚ να μην βαρύνουν τον προϋπολογισμό της συμπληρωματικής σύμβασης αλλά το ποσόν των απροβλέπτων δαπανών αυτής, τούτο δεν δύναται να αποτυπωθεί στο σχέδιο της συμπληρωματικής σύμβασης, δεδομένου ότι, κατά τα προαναφερθέντα, η διάθεση οποιουδήποτε ποσού από το κονδύλιο των απροβλέπτων λαμβάνει χώρα κατά την εκτέλεση της σύμβασης και όχι πριν από τη σύναψη αυτής. Δέχεται την αίτηση ανακαλεί την 905/2019 Πράξη του Ε' Κλιμακίου.

Πράξη 321/2016 Κλιμ. Τμ. 7

Παροχή υπηρεσιών αποκομιδής αποβλήτων του Δήμου. Η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη διότι, οι κρινόμενες εργασίες μεταφοράς των αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις προς τη μονάδα εναλλακτικής διαχείρισής τους, καταρχήν ανάγονται στην αρμοδιότητα του Δήμου και συγκεκριμένα του Τμήματος Καθαριότητας αυτού, και δεν προκύπτει η αδυναμία εκτέλεσής τους με ίδια μέσα του Δήμου. Ειδικότερα, μολονότι στον Οργανισμό της Εσωτερικής του Υπηρεσίας προβλέπονται σαράντα τέσσερις (44) θέσεις ΔΕ Οδηγών Απορριμματοφόρων και πάνω από διακόσιες (200) θέσεις ΥΕ Εργατών Καθαριότητας, δεν προσκομίζεται κανένα συγκεκριμένο στοιχείο από το οποίο να προκύπτει η αδυναμία ή η τυχόν ανεπάρκεια του υπηρετούντος προσωπικού να εκτελέσει, με την υφιστάμενη υλικοτεχνική υποδομή, τις εργασίες αυτές. Ομοίως αόριστη είναι και η αναφορά της εισηγητικής έκθεσης στην εξοικονόμηση πόρων που θα προκύψει για τον Δήμο από τον μηδενισμό των εκτελούμενων διαδρομών προς τη χωματερή, επειδή δεν υποστηρίζεται από συγκεκριμένα ποσοτικά στοιχεία που να καταδεικνύουν τις οικονομίες κλίμακας που θα επιτευχθούν για τον Δήμο από την ανάθεση εκτέλεσης των εργασιών μεταφοράς σε τρίτους. Τούτα δε, ανεξαρτήτως του ότι, η προαναφερθείσα αδυναμία του υπηρετούντος προσωπικού καθώς και οι οικονομίες κλίμακας που, κατ' εφαρμογή της αρχής της αποτελεσματικότητας, προκύπτουν για τον Δήμο από την ανάθεση των υπηρεσιών σε τρίτους, θα έπρεπε να αποτυπωθούν σε αιτιολογημένη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, κατ' εφαρμογή των οριζομένων στο άρθρο 61 του ν. 3979/2011 (Α΄ 138), περίσταση που, επίσης, δεν συντρέχει στην προκειμένη περίπτωση.

.

Πράξη 200/2016 Κλιμάκιο Ζ' (Ανακλήθηκε από την Ελ. Συν. Τμ. 6 Απόφαση 1892/2016, λόγω συγγνωστής πλάνης)

Παροχής υπηρεσιών καθαριότητας του Δήμου. Κατά παράβαση της διάταξης του άρθρου 61 παρ. 1 εδ. β΄ του ν. 3979/2011, η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου δε λήφθηκε με την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών του ούτε είναι αιτιολογημένη. Συγκεκριμένα, την εν λόγω απόφαση υπερψήφισαν έντεκα από τους συνολικά είκοσι επτά δημοτικούς συμβούλους, ενώ ούτε από αυτήν ούτε από τα λοιπά στοιχεία του φακέλου προκύπτουν ο ακριβής αριθμός του συνόλου των υπηρετούντων στην αρμόδια διεύθυνση καθαριότητας του Δήμου υπαλλήλων, τα καθήκοντα με την εκτέλεση των οποίων είναι επιφορτισμένος καθένας από αυτούς, ο ακριβής αριθμός των συνολικών σχετικών μέσων υλικοτεχνικής υποδομής του Δήμου, το μέρος των υπηρεσιών αποκομιδής απορριμμάτων που εκτελείται από το υπηρετούν στο Δήμο προσωπικό με την υπάρχουσα υλικοτεχνική υποδομή αυτού, οι ιδιαίτερες τοπικές συνθήκες που συνηγορούν υπέρ της ανάθεσης της παροχής μέρους των υπηρεσιών αυτών σε ιδιώτη καθώς και το ότι η ανάθεση αυτή είναι η συμφερότερη λύση για το δήμο. Εξάλλου, στην απόφαση αυτή γίνεται μεν μνεία της-μη περιλαμβανόμενης μεταξύ των στοιχείων του φακέλου-από 9.9.2014 εισήγησης του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών, Πολεοδομίας και Περιβάλλοντος, η οποία όμως δεν αφορά στο σύνολο των ανατεθεισών σε τρίτους υπηρεσιών-δηλαδή, δεν αφορά στις υπηρεσίες της συλλογής και μεταφοράς ογκωδών απορριμμάτων, αδρανών υλικών εκσκαφών και μπαζοαπορριμμάτων, του πλυσίματος και της απολύμανσης κάδων και της περισυλλογής τεθνεώτων ζώων-παρά μόνο σε αυτές της αποκομιδής και της μεταφοράς απορριμμάτων. Κωλύεται η σύμβαση.

Πράξη 438/2019 Κλιμάκιο Ε’ (Μη ανακλητέα από την Ελ. Συν. Τμ. 6 Απόφ. 1043/2019)          

Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 2ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Εκτροπή μέρους της παροχής του χειμάρρου “ΑΑΑ” προς το χείμαρρο “ΜΜΜ” με κλειστή διατομή». Α. Η δαπάνη της συμπληρωματικής σύμβασης ανέρχεται στο ποσό των 799.524,19 ευρώ (πλέον ΦΠΑ) και για τη σύγκρισή της με τη δαπάνη της αρχικής – κύριας σύμβασης δεν επιτρέπεται από το ποσό αυτό να αφαιρεθεί οποιοδήποτε τμήμα του, ούτε το κονδύλιο των απολογιστικών εργασιών, διότι και αυτό, ανεξάρτητα από τον τρόπο τιμολόγησης και τη φύση των επιβαρύνσεων που περιέχει, οφείλεται και συναρτάται οπωσδήποτε προς την εκτέλεση εργασιών της συμπληρωματικής σύμβασης. Δεδομένου ότι εν προκειμένω το ανωτέρω ποσό της συμπληρωματικής σύμβασης υπερβαίνει το ποσοστό του 50% (αντιστοιχεί σε 670.383,90 ευρώ) του ποσού της αρχικής σύμβασης, 1.340.767,81 ευρώ (πλέον ΦΠΑ) με συνυπολογισμό και ως προς το ποσό της κύριας σύμβασης του αντίστοιχου κονδυλίου για απολογιστικές εργασίες, η σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης δεν πληροί τις προϋποθέσεις νομιμότητας. Β. Η τροποποίηση της μελέτης χάραξης του έργου και οι συναφείς συμπληρωματικές εργασίες που περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση δεν έγιναν αναγκαίες για την τελειοποίηση του έργου, αφού από την αιτιολογική έκθεση της αναθέτουσας αρχής δεν προκύπτει οποιαδήποτε πλημμέλεια στην οριστική μελέτη και στις τεχνικές λύσεις που περιέχει, περιλαμβανομένης της χωροθέτησης, της χάραξης και της διάταξης των επιμέρους κατασκευών και τεχνικών έργων. Επιπροσθέτως, και συναφώς, οι εργασίες που περιλαμβάνει η συμπληρωματική σύμβαση, κατά το μέρος που αφορούν την τροποποιημένη χάραξη, δεν έγιναν αναγκαίες κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου, όπως περιγράφεται στην κύρια σύμβαση, αλλά πριν από αυτή κατά τη διενέργεια τοπογραφικών αποτυπώσεων, τοπογραφικής χάραξης και οργάνωσης του εργοταξίου, συνιστούν δε αποτέλεσμα της τροποποίησης της κύριας σύμβασης ως προς το τεχνικό της αντικείμενο. Με τον τρόπο αυτό συντελείται ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων μεταβολή του αντικειμένου του έργου. (άρθρα 28 και 57 ν.3669/2008) Γ. Η αναθέτουσα αρχή όφειλε, κατά το χρόνο της δημοπράτησης, να έχει επίκαιρη γνώση της κατάστασης στην περιοχή του έργου, ώστε να είναι απολύτως βέβαιη, ασφαλής και αδιακώλυτη η εκτέλεσή του με βάση την οριστική μελέτη στη δεδομένη περιοχή. Το γεγονός ότι επί σειρά ετών δεν λήφθηκε υπόψη ή δεν έγινε αντιληπτή η ύπαρξη των προϋφιστάμενων κτισμάτων, ώστε να γίνουν οι αναγκαίες ενέργειες για την προετοιμασία και τη διατήρηση της περιοχής του έργου πρόσφορης για την εκτέλεσή του, παρά μόνο μετά την υπογραφή της κύριας σύμβασης, οπότε για την εξοικονόμηση χρόνου επιχειρείται η τροποποίηση της χάραξης του έργου, δε στοιχειοθετεί απρόβλεπτη περίσταση που δικαιολογεί την τροποποίηση της μελέτης, ανάγεται δε αποκλειστικά στη σφαίρα ευθύνης και επιμελούς άσκησης των αρμοδιοτήτων της αναθέτουσας αρχής. Δ. Ούτε οι εργασίες επιπλέον εκβραχισμών περιλαμβάνονται νομίμως στη συμπληρωματική σύμβαση. Ειδικότερα, προέκυψαν εργασίες εκβραχισμών οφειλόμενες στη διαφοροποίηση στο ποσοστό βράχου από τους υπολογισμούς της μελέτης του έργου, λόγω της κατά τόπους διαφοροποίησης του εδάφους στα κατώτερα στρώματα από την επιφανειακή εικόνα, ωστόσο, η διαφοροποίηση αυτή, αναφερόμενη σε εδάφη τα οποία κατ’ έκταση συμπεριλήφθηκαν στους αρχικούς υπολογισμούς του τιμολογίου της μελέτης δημοπράτησης, δεν έχει αντίκρισμα σε αντίστοιχη μείωση των ποσοτήτων εργασιών στα ίδια εδάφη όπως εκτιμήθηκαν αρχικά ως “μη βραχώδη” (γαιώδη ή ημιβραχώδη), αλλά, οι ποσότητες αυτές, της αρχικής εκτίμησης, διατηρούνται στο σύνολό τους, μάλιστα παρατηρείται αύξηση δαπανών και ποσοτήτων τους. Με τον τρόπο αυτό, όμως, οι εργασίες εκβραχισμών δεν αιτιολογούνται επαρκώς, αναλυτικά και με σαφήνεια, διότι καταλείπεται αμφιβολία αν και κατά πόσο αφορούν εργασίες σε εδάφη που συμπεριλήφθηκαν στα μεγέθη που προμετρήθηκαν με την αρχική μελέτη ή σε εδάφη τα οποία από αστοχία δεν συνυπολογίστηκαν. Ανεξάρτητα από τούτα, ως προς τις ίδιες εργασίες εκβραχισμών, δεν συντρέχει ούτε ο παράγοντας του απρόβλεπτου, διότι η διαφοροποίηση του εδάφους στα κατώτερα στρώματα από την επιφανειακή του εικόνα δεν είναι στοιχείο που συνέτρεξε μετά την κατάρτιση της οριστικής μελέτης ούτε μετά τη δημοπράτηση. Ε. Εξάλλου, οι απολογιστικές εργασίες (άρθρο 9 ν. 3669/2008) χαρακτηρίζονται ιδίως από το ότι είναι ιδιαίτερα δύσκολο να τιμολογηθούν ή συνίστανται σε δοκιμαστικές εργασίες και έρευνες, ήδη δε με τις νεότερες διατάξεις του ν.4412/2016 (άρθρα 154 και 126) στις απολογιστικές εργασίες ρητώς περιλαμβάνονται και οι αρχαιολογικές εργασίες. Η επιβάρυνση λόγω της χρηματικής εισφοράς που συνδέεται με τη διαχείριση αποβλήτων (ΑΕΚΚ) δεν εμπίπτει σε καμία από τις ανωτέρω περιπτώσεις εργασιών που μπορούν νομίμως να χαρακτηριστούν απολογιστικές, συνεπώς έπρεπε να συνυπολογιστεί, σύμφωνα με το τιμολόγιο μελέτης, στο οικείο άρθρο εργασιών των ομάδων εργασιών του προϋπολογισμού. Επομένως, πέραν της εσφαλμένης κατάρτισης του προϋπολογισμού της συμπληρωματικής σύμβασης κατά το μέρος που αφορά το διαχωρισμό με τον ανωτέρω τρόπο της επιβάρυνσης για τη διαχείριση ΑΕΚΚ από τις οικείες εργασίες, το ποσό των απολογιστικών εργασιών μη νομίμως θεωρείται βάσει της αιτιολογικής έκθεσης που συνοδεύει τον 1ο ΑΠΕ, ως ποσό το οποίο δεν συνυπολογίζεται στο σύνολο της αξίας της συμπληρωματικής σύμβασης και εσφαλμένως περιορίζεται το ποσό της συμπληρωματικής σύμβασης κατά 283.591,80 ευρώ, σε 513.429,62 ευρώ, ώστε να εμφανίζεται υπολειπόμενο κατά ποσοστό του 50% της αρχικής σύμβασης, ενώ κατά τον ορθό υπολογισμό υπερβαίνει το ποσοστό αυτό. Στ. Τέλος, ως προς τις εργασίες φορτοεκφόρτωσης προϊόντων εκσκαφής λόγω αδυναμίας παράπλευρης απόθεσης, όπως προέκυψε μετά τη γεωτεχνική μελέτη που εκπόνησε η ανάδοχος, ομοίως, δεν συντρέχει περίπτωση απρόβλεπτου, διότι πρόκειται για μεταβολές που ευλόγως πρέπει να αναμένονται ως ενδεχόμενο αποτέλεσμα της εκπόνησης, κατά το άρθρο 7 του τεύχους δημοπράτησης «Ειδική Συγγραφή Υποχρεώσεων», των μελετών του έργου, στις οποίες, ως μελέτη εφαρμογής, περιλαμβάνεται και η γεωτεχνική μελέτη ευστάθειας των πρανών.